Stopadh an rapálaí Ísiltíreach Typhoon ag na póilíní an tseachtain seo caite nuair a bhí sé ag tiomáint timpeall ina chathair dhúchais, Zwolle. Ní raibh rud ar bith déanta as bealach aige; ní raibh ann ach gur mheas na póilíní a stop é ‘nach raibh an cineál gluaisteáin a bhí á thiomáint aige ag teacht lena phróifíl’.
SUV mór nua a bhí sa charr. Duine gorm is ea Typhoon.
Níorbh é an chéad uair ar tharla a leithéid don rapálaí agus an iarraidh seo, tharraing sé aird ar an scéal ar na meáin shóisialta.
Sna sála ar an raic a lean, rinneadh pobalbhreith faoi cheist chonspóideach an ‘phróifílithe ar bhonn cine’ (racial profiling), drochnós a chuirtear i gcoinne phóilíní go minic, agus ní san Ísiltír amháin.
An toradh: measann 64 faoin gcéad de mhuintir na hÍsiltíre go bhfuil a leithéid inghlactha más ar mhaithe leis an troid i gcoinne na coiriúlachta é, fiú mura mbíonn fianaise ar bith ann go bhfuil rud déanta as bealach ag an té a bhfuil an ‘próifíliú ar bhonn cine’ á dhéanamh air.
Is ionann sin is a rá go gceapann nach mór beirt as gach triúr Ísiltíreach go bhfuil ciníochas ceart go leor.
Ach an ionann sin is a rá go bhfuil an ciníochas níos forleithne san Ísiltír ná i dtíortha eile?
Ní dóigh liom é.
Is dóigh liom nach bhfuil ann ach gurb é an neamhbhailbhe a shamhlaítear le muintir na hÍsiltíre go minic is cúis leis an bhfreagra macánta a tugadh ar an gceist. Níl dabht ar bith orm ach go bhfuil an dearcadh seo faoin bpróifíliú ar bhonn cine chomh coitianta céanna i dtíortha eile.
Sampla ón mBrasaíl. Tá ionad seiceála (go hiomlán neamhoifigiúil, ach sin scéal eile) ag cumann na n-áitritheoirí ag an mbealach isteach go dtí an ceantar mar a bhfuil cónaí orm i gcathair Salvador. Is iomaí carr a scaoiltear isteach gan stró, ach gach uile uair a thagann cara áirithe de mo chuid ar cuairt chugam, stopann na gardaí slándála é. Lá i ndiaidh lae.
Rinne mé gearán faoi sin le comharsa béal dorais liom, atá ar bhord chumann na n-áitritheoirí.
‘Ná habair é seo leis féin,’ a dúirt sí, ‘ach ar ndóigh dath a chraicinn is cúis leis go stoptar é i gcónaí.’
Duine gorm is ea mo chara. Ní le gardaí slándála príobháideacha amháin a bhíonn fadhbanna aige, ach leis na gnáthphóilíní freisin. ‘Nuair a stoptar bus ag ionad seiceála chun drugaí a chuardach is féidir talamh slán a dhéanamh de go bpiocfar mise amach don ‘chuardach randamach’.
Agus ní san Ísiltír ná sa Bhrasaíl amháin a bhíonn próifíliú ar bhonn cine ar siúl ag na húdaráis. Nuair a sheas leathchéad duine amach as eitleán as Amsterdam ag aerfort na Gaillimhe (bhí a leithéid d’eitilt ann) cérbh é an t-aon duine a stopadh ag an lucht custaim? M’iarfhear céile gorm. Nuair a bhí mé i mo sheasamh sa scuaine ag an seicphointe slándála in aerfort Columbus, Ohio an mhí seo caite cé a piocadh amach don ‘dianscrúdú randamach’? An lánúin Mhoslamach a bhí díreach romham sa scuaine agus a raibh leanbh nach raibh ach cúpla mí d’aois á iompar lena hucht ag an mbean.
Ós ag caint ar na Stáit Aontaithe muid, ar ndóigh ba thoradh iad na círéibeacha a tharla in Ferguson, Missouri agus in Baltimore, Maryland le blianta beaga anuas ar an bpróifíliú ar bhonn cine a bhíonn ar bun ag póilíní Mheiriceá.
Sna Stáit a bunaíodh an feachtas #BlackLivesMatter, ach is feachtas idirnáisiúnta é agus faraor tá géarghá lena leithéid.
‘Dlúthchuid iad ciníochas agus idirdhealú dár gcultúr i gcónaí. É sin a aithint, sin í an chéad chéim. Tá bealach fada romhainn,’ a scríobh an rapálaí Typhoon ar na meáin shóisialta tar éis na heachtra ina ndearnadh próifíliú ar bhonn cine air.
Aontaím leis.
Seán Ó Floinn
Tá rátaí coiriúlachta níos airde i measc na ngorm sna Stáit agus i measc inimirceach san Eoraip na mar atá siad i measc na ndúchasach – is den loighchiúlacht é go ndéanfaí próifíliú níos minice ar na goirm agus na hinimircigh dá bharr, go háirithe i gceantair faoi leith a bhfuil fadhb mhór ann leis an gcoiriúlacht.
‘Many attribute New York’s crime reduction to specific “get-tough” policies carried out by former Mayor Rudolph Giuliani’s administration. The most prominent of his policy changes was the aggressive policing of lower-level crimes, a policy which has been dubbed the “broken windows” approach to law enforcement. In this view, small disorders lead to larger ones and perhaps even to crime. As Mr. Guiliani told the press in 1998, “Obviously murder and graffiti are two vastly different crimes. But they are part of the same continuum, and a climate that tolerates one is more likely to tolerate the other.”‘ (https://www.nber.org/digest/jan03/w9061.html)