An bhfuil sé ciníoch pleanáil teanga a dhéanamh le Gaelachas na Gaeltachta a chinntiú?

An ionann labhairt amach faoi dheacrachtaí a d’fhéadfadh a beith ag baint leis an inimirce agus rian den chiníochas a thaispeáint? An ciníochas féin é tagairt do mhíshuaimhneas ar bith a bhaineann le tithíocht nó seirbhísí poiblí má luaitear inimircigh sa chaint?

Tá na ceisteanna sin buailte go mór orainn ó chomhdháil Aontú, an páirtí nua a bhunaigh an Teachta Dála Peadar Tóibín, tar éis dó éirí as Sinn Féin.

Agus Tóibín faoi agallamh san Irish Times, dúirt sé, i measc rudaí eile, gur tháinig 90,000 duine go hÉirinn anuraidh, 25,000 díobh arbh Éireannaigh a bhí ag filleadh abhaile iad agus 65,000 duine nach raibh baint acu leis an tír seo roimhe sin. Ach níor tógadh ach 20,000 teach mar áiteanna cónaithe do na daoine sin go léir.

Bhí sé ina raic ar Twitter ina dhiaidh sin, agus roinnt daoine ag rá gur ciníochas a bhí ann inimircigh a lua le fadhbanna tithíochta.

Leag Tóibín an milleán ar fad ar pholasaithe rialtais, ag rá go raibh baol ann go gcothódh na polasaithe sin ciníochas mar gheall ar easpa tithíochta i gcoitinne.

‘Dog whistle’ a thug giolcaire amháin air sin, agus rinneadh ionsaí leanúnach ar Tóibín mar gheall ar an gcaint.

Ní hé Tóibín an t-aon duine a ionsaítear i gcásanna den chineál seo, mar is cineál eiriceachta é anois ceisteanna a chur faoin inimirce. Agus toisc gur eiriceacht a leithéid, ní féidir, dar liom féin, aon phlé ionraic a bheith ann faoin scéal.

Ar fhaitíos na míthuisceana, seo go soiléir mo thuairim féin. Is fuath liom duine ar bith a d’ionsódh duine as tír eile, a bhéicfeadh maslaí air, a dhéanfadh leatrom air mar gheall gur ón gcoigríoch é nó toisc go bhfuil dath dubh nó dath eile ar a chraiceann, ná a dhéanfadh aon tromaíocht eile dá réir air.

Ach ní hin le rá go bhfuil sé ciníoch ar bhealach ar bith a rá gur cheart bainistiú a dhéanamh ar an inimirce nó teorainn a chur leis an líon daoine a ligfí isteach.

Agus cuimhnímis air seo: an rud is inimirce dúinne is eisimirce é do thíortha eile agus nár aithin muid riamh gur mallacht orainn an eisimirce chéanna? Agus nuair a chuireann daoine an cheist faoi cé a íocfas ár gcuid pinsean sa todhchaí, tá an freagra le cur faoi cé a íocfas na pinsin i dtíortha na heisimirce.

Mar shampla, tá níos mó ná an ceathrú cuid d’aos óg na Laitvia imithe as an tír. Má cabhair dúinne anseo in Éirinn é sin, is léir go ndéanann sé dochar as cuimse don Laitvia is don dream siúd a fhanann sa tír.

Is amhlaidh an scéal ag an Rómáin. Mhínigh aire airgeadais na Rómáine, Eugen Teodorovici, le déanaí go bhfuil dochar mór déanta dá thír mar gheall ar an eisimirce. “Tá milliún oibrí ar iarraidh,” a dúirt sé.

“Tá an tsaoirse gluaiseachta go maith do na tíortha forbartha, ar nós na Fraince, ach is scéal eile é don Rómáin. Ní féidir linne dul i gcomórtas leis na tíortha is mó forbairt lenár muintir a choinneáil sa mbaile.”

Ar an taobh eile den scéal, tá an ceart freisin ag daoine a bheith ag iarraidh go bhfanfadh Éire Éireannach. Agus in Éirinn, amhail gach tír eile, ní féidir ach dornán teoranta daoine a thabhairt isteach gan buntréithe na tíre a chur i mbaol.

Agus má dhéantar sin, beidh sé an-deacair an ciníochas a sheachaint.

Ní neamhÉireannaigh amháin atá i gceist sa díospóireacht sin. An ndéanann sé dochar mar shampla go mbíonn an oiread sin daoine atá gan Ghaeilge ag lonnú sa nGaeltacht anois, nó an bhfuil sé ciníoch pleanáil teanga a dhéanamh le Gaelachas na Gaeltachta a chinntiú?

Cinnte, tá fórsaí fíorchiníocha ag iarraidh leas a bhaint as deacrachtaí, as míthuiscintí agus as faitíos daoine le ciníochas ceart a chothú sa bpobal. Den chuid is mó níor éirigh leis na hiarrachtaí sin in Éirinn, ach lena chinntiú nach n-éireoidh leo, ní mór an scéal a phlé go hoscailte is go hionraic.

Sin é an fáth go raibh an oiread sin díomá orm faoi na hionsaithe éagóracha a rinneadh ar Pheadar Tóibín.

Is fíor a rá nach n-aontaímse leis faoina lán rudaí, a sheasamh ar chearta ban go háirithe. Ach ní fear ciníoch é is níor cheart a leithéid a thabhairt air.

Ach tá ceist níos bunúsaí ann.

An bhfuil sé inghlactha go ndéanfadh státseirbhísigh i mBaile Átha Cliath cinneadh inimircigh a lonnú i Rúscaigh gan dul i gcomhairle le muintir na háite? An ciníochas é a rá nach bhfuil na háiseanna riachtanacha ann le freastal ar na daoine seo?

Níl sé inghlactha agus ní ciníochas é, cé gur dócha gur thapaigh lucht an chiníochais an deis le leas a bhaint as an scéal sin.

Beidh a dtuairimí féin ag daoine, fiú mura féidir ceist a phlé. Agus is amhlaidh go n-éiríonn tuairimí áirithe níos gránna agus níos contúirtí nuair nach bpléitear go hoscailte iad.