Tá duais litríochta idirnáisiúnta buaite ag an leabhar An Óige agus an Ahbheochan le Ríona Nic Congáil.
An Chomhdháil Mheiriceánach do Léann na hÉireann (ACIS) a bhronn an duais don leabhar taighde is fearr i nGaeilge ar Nic Congáil dá saothar faoin aos óg i stair na Gaeilge, a d’fhoilsigh Cló Léann na Gaeilge (CLÓ) i bpáirt le COMHAR.
Is í Ríona Nic Congáil, scríbhneoir as Gaillimh agus Ollamh Comhlach i gColáiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath, an chéad duine riamh a roghnaíodh faoi dhó do ghradam taighde ACIS, a thugann aitheantas do scoth na leabhar a fhoilsítear gach bliain ar ábhar a bhaineann le hÉirinn.
Agus an gradam á fhógairt, thug na moltóirí ardmholadh don leabhar An Óige agus an Athbheochan, as “ceisteanna fíorthábhachtacha” a ardú a bhaineann le “mianta agus gníomhartha an aosa óig in athbheochan na teanga”.
Tugann saothar Nic Congáil “dúshlán” don léitheoir “féachaint siar ar an stair trí shúile an pháiste,” a dúirt na moltóirí, “ag aithint, mar sin féin, nárbh ionann an taithí sin do gach páiste de bharr cúinsí aicme agus inscne”.
Dúirt moltóirí ACIS gur léir ó ardchaighdeán na n-iarratas i mbliana go raibh borradh tagtha faoi fhoilseacháin taighde Ghaeilge i ndiaidh na paindéime. Tugadh moladh speisialta do leabhar Dháithí de Mórdha, Raidió na Gaeltachta: Cultúr agus Pobal, a d’fhoilsigh Cló Iar-Chonnacht.
In 2010, thug Nic Congáil, a scríobh leabhair acadúla agus leabhair do pháistí i nGaeilge, an gradam ACIS léi dá saothar Úna Ní Fhaircheallaigh agus an Fhís Útóipeach Ghaelach.
Tá clár faisnéise nua Uan Uladh atá bunaithe ar an saothar sin á léiriú ag an chomhlacht léiriúcháin Macha Media le craoladh ar TG4 roimh dheireadh na bliana.
Bronnadh duais ar an saothar An Óige san Athbheochan i gComórtas Liteartha an Oireachtais 2021, an chéad mhonagraf taighde ón fhoilsitheoir nua acadúil, Cló Léann na Gaeilge (CLÓ, a bhfuil mar aidhm aige ardán agus tacaíocht a thabhairt do scoláirí ar fud na cruinne ar mian leo a gcuid taighde a fhoilsiú i nGaeilge.
Bhí An Óige agus an Athbheochan i measc na leabhar Gaeilge is fearr a foilsíodh anuraidh a roghnaigh an léirmheastóir Dónall Ó Braonáin.
“Is foilseachán slachtmhar agus údarásach é seo a scrúdaíonn an bhéim a cuireadh ar chothú na hóige san athréimniú teanga ó thús na hAthbheochana.
“Déantar anailís chúramach ar bhunfhoinsí chun cíoradh a dhéanamh ar an saothrú leitheadach a rinneadh ar an óige go náisiúnta agus dírítear aird ar an obair a rinneadh ar óige na Gaeltachta go speisialta,” a dúirt Ó Braonáin.
Niall Gòrdan (Niall na Naoi bPionta)
Molaim obair Ríona agus molann an obair í féin! Dar liom gur bhuail mé léi i nGleann Cholm Cille tamall ó shin :-) agus í na múinteoir ann.