Nach deas é? ‘Bhí sé ina ghruth is ina mheidhg aige’

Gearrscéal greannmhar le Máirtín Ó Cadhain é Gan Murcha gan Mánas.

Cuntas is ea é ar mhúinteoir óg atá ag dul amach le beirt fhear in éineacht, i ngan fhios dóibh féin, gan amhras – gníomh a shamhlófá le fear de ghnáth.

Donncha agus Tomás na fir atá i gceist. Ach filleann an feall ar an bhfeallaire sara i bhfad. Agus í á cur faoi bhrú ag fear an phoist lasmuigh den seomra ranga lá, bíonn de mhí-ádh ar Nóra litir Dhonncha a chur i gclúdach litreach Thomáis agus litir Thomáis a chur i gclúdach Dhonncha, sa tslí is go bhfaigheann chaon duine acu litir an duine eile.

Tugtar le tuiscint i gcaitheamh an scéil go raibh Nóra i ngrá le Tomás, ach má bhí féin, is amhlaidh a theastaigh uaithi seal a chaitheamh in éineacht le Donncha ar dtúis d’fhonn píosa spraoi a bheith aici.

D’fhág tuaiplis na litreacha, áfach nárbh fhada gur beireadh amuigh ar Nóra agus fágtar ina cadhain aonraic í i ndeireadh an scéil, gan ghrá, gan phósadh, gan Múrcha gan Mánas.

An té a thuigfeadh nach bhféadfadh críoch de shaghas ar bith eile teacht ar chás Nóra, déarfadh sé lena leithéid nach féidir é a bheith ‘ina ghruth is ina mheidhg’ ag duine.

Tuiseal tabharthach den bhfocal ‘meadhg’ is ea meidhg anso, ‘sé sin, an dríodar a bhíonn fágtha nuair a bhaintear an gruth as bainne. ‘Seard atá sa ghruth, an chuid ramhar den bhainne a mbaintear gaisneas as chun cáis a dhéanamh.

‘Ní féidir é a bheith ina ghruth is ina mheidhg agat’ – nach deas é?

An Fleiscín