LÉIRMHEAS LEABHAIR: Fantaisíocht, Kardashianchaint Ghaeilge agus scéalaíocht den scoth

Spéirling
Orna Ní Choileáin
(Cois Life, €10)

Spéirling! Tá an t-ainm féin mistéireach go maith leis an léitheoir a mhealladh chun leathanaigh. Spéirling (Cois Life, €10) is ainm do leabhar nua Orna Ní Choileáin. Suite ar oileán Aruba i Muir Chairib atá an scéal seo do dhéagóirí. Scéal beirte, Manon agus Líosa, atá ann, déagóirí a bhfuil dúil sna siopaí acu agus gean ar bhuachaillí. Tagann strainséir chucu, cailín ar comhaois leo féin, Spéirling, agus cuirtear tús le heachtra iontach. Ní den domhan í Spéirling ach den domhain mhór, neach de chuid na mara: ‘Áit éigin, amuigh ansin, faoi na tonnta, i measc na n-iasc, bhí áit chónaithe aici.’

Is í atá fiosrach faoin talamh thirim agus na daoine a chónaíonn ann agus is ar Spéirling atá an t-ádh go gcastar Líosa agus Manon uirthi. Ní fada go bhfaigheann siad amach a rún ach ní sceitheann siad é. Ina ionad sin, tugann siad cuidiú do Spéirling agus coinníonn sábháilte í ar chailíní eile nach bhfuil chomh cineálta céanna leo.

Fantaisíocht, mar sin, ach fantaisíocht nach bhfuil chomh fada sin ó thraidisiún na Gaeilge. Is iomaí sin scéal iontach atá le fáil sa teanga, scéalta sí agus iontais, scéalta nach n-iarrann ort ach go ngéilleann tú don tsamhlaíocht.

Tá dóigh an-bhreá ag Ní Choileáin i mbun pinn agus í ag cur a cuid carachtar i láthair; aimsíonn sí an sprioc leis an chúpla focal dea-roghnaithe. ‘Thuirling mé aréir,’ a deir Spéirling agus tuigeann tú láithreach cad é atá i gceist.

Tá radharc eile i gcaifé agus Líosa agus Manon i mbun briatharchatha le heascairde:

‘Is maith sibh féin a fheiceáil anseo,’ arsa Líosa go binn. ‘Coimeádfaidh sé custaiméirí ón gcraos: beidh easpa goile orthu nuair a fheicfidh siad d’aghaidhse ag stánadh amach orthu tríd an bhfuinneog.’

Nó seo na cailíní ag fógairt ‘Athmhaisiú éigeandála’ do Spéirling agus tuigeann tú láithreach cad é atá i gceist. Kardashianchaint tiontaithe go Gaeilge ghlinn.

Fite fuaite tríd an scéal, tá míreanna faoi dhuine éigin de mhuintir na mara a rinne cónaí ar talamh agus scrios ar an phobal de réir a chéile; tá Lúna, cailleach na farraige ann, agus, ar ndóigh, is í an Lúna chéanna a chuireann beatha Spéirling i mbaol.

Níl scéal mór trom é ach scéal maith éadrom – agus ní mar cháineadh a deirim sin. Spéis ná spéis ní chuirfinn i leabhar den tsórt seo de ghnáth nó is fada ó bhí mé i mo dhéagóir. Ach léigh mé ó thús deireadh é agus fonn orm fáil amach cad é a tharlódh do Spéirling agus a compánaigh. Bíodh is gur ar dhéagóirí atá an leabhar dírithe, dhéanfadh sé cúis bhreá mar leabhar léitheoireachta ag foghlaimeoir fásta fosta.

Tá cúpla focal molta ag Caitríona Ní Chléirchín, file agus léachtóir, ar chúl an leabhair: ‘Is léir gur scríbhneoir oilte atá againn anseo. Tá bua na samhlaíochta, bua na scéalaíochta agus bua na bhfocal ag an údar seo.’

Tá na buanna sin ar fad aici. Agus cé gur ar oileán i Muir Chairib atá an leabhar suite, tá barúil agam nach mbeadh deacracht ar bith ag TG4 an scéal seo a athlonnú go hoileán in Éirinn. Dhéanfadh Spéirling clár deas teilifíse don déagóir fosta.