Bhí an grianghraf stróicthe ina dhá leath nuair a tháinig mé air sa bhosca marcáilte ‘Doire Locháin’. Ach le cabhair beagán sellotape d’éirigh liom é a chur le chéile in athuair.
Bhí sé ag freastal ar Scoil Mhichíl Naofa sa Spidéal nuair a roghnaíodh pictiúr a rinne Eoin, don chomórtas náisiúnta Ealaíon na bPáistí. A mhúinteoir Bairbre Hergett a ghríosaigh é chun an pictiúr a dhéanamh.
Beidh cuimhne agam go deo ar an lá mór sin, slua mór páistí ó cheann ceann na tíre bailithe le chéile sa nGailearaí Náisiúnta le haghaidh an taispeántais. Agus bhí saothar ealaíne le gach duine díobh crochta le taobh saothar cáiliúil le duine de na ‘máistrí’ ealaíne. Is cuimhin liom go raibh saothar le Pieter Brueghel in aice lenár mbord snúcair.
Bhraith mé an bród céanna i measc an tslua a bhí ag tabhairt cuairt ar an nGailearaí an lá cheana chun féachaint ar na pictiúir i dtaispeántas na bPortráidí, urraithe ag Zurich. Bhí rannóg ar leith ann do pháistí agus bhí daoine tagtha isteach ag breathnú ar a gcuid saothar féin, crochta den chéad uair sa nGailearaí.
Bhí bean amháin ag glacadh pictiúir dá hiníon le hais a saothair ealaíne. Chuir sé mo sheanghrianghraf féin i gcuimhne dom ar an bpointe. Bhíodar breá sásta labhairt liom.
‘I was bored,’ a dúirt Zihan He liom agus í ag trácht ar an tréimhse a raibh sí faoi dhianghlasáil. Ach chaith sí go leor ama os comhair an scátháin, dúirt sí liom, ag sceitseáil le peann luaidhe agus ag déanamh portráidí di féin.
‘Tá mé 11 bliain anois ach bhí mé deich mbliana nuair a tharraing mé an pictiúr.’
Bhí a máthair, a hathair agus a deirfiúr Wendy in éindí léi agus iad ar fad ag baint sásaimh as an onóir a bhí bronnta ar Zihan agus a pictiúr crochta san institiúid ealaíne is tábhachtaí sa tír.
Gar go maith do thaispeántas na bPortráidí, tá taispeántas eile ag comóradh an fhir a chinntigh go mbeadh an gailearaí sin againne cáiliúil i measc institiúidí náisiúnta an domhain – George Bernard Shaw.
Seachtó bliain go ham seo a bhásaigh an drámadóir agus an scríbhneoir clúiteach i Londain. Ach ba in Éirinn a rugadh é agus mar a dúirt sé féin, ba é an Gailearaí Náisiúnta Ealaíne a chuir oideachas air. Ba mhinic é ar iarraidh ón mbaile agus gan éinne ag tabhairt aon aird air – ach istigh ansin a bhíodh sé, ag déanamh staidéir ar na saothair ealaíne.
Ní raibh aon chlann ar na Shaws agus nuair a bhásaigh sé, chinn sé a shaibhreas a fhágáil ag trí institiúid – Músaem na Breataine, an tAcadamh Drámaíochta i Londain agus an Gailearaí Náisiúnta i mBaile Átha Cliath.
Ag deireadh na bliana seo, tiocfaidh deireadh leis na cearta sin, agus deireadh dá réir leis an sruth ioncaim sin chuig an nGailearaí. Meastar anois, gurbh fhiú €12.5 milliún an t-ioncam sin i gcaitheamh na mblianta.
Lena chur i gcomhthéacs – nuair a fuair George Bernard Shaw bás seachtó bliain ó shin, bhí £1,000 punt ag Stiúrthóir an Ghailearaí, le caitheamh ar shaothair ealaíne. Faoin am go raibh sruth foirfe airgid ag teacht ó uachta Shaw, bhí an scéal scaipthe i measc an domhain ealaíne go raibh ciste láidir i mBaile Átha Cliath.
Faoi láthair agus tú ag dul thart ar na saothair éagsúla, feicfidh tú lipéad le ‘Purchased, (Shaw Fund)’ in aice le go leor, leor saothar ealaíne. Chonaic mé pictiúir le Murillo, Tintoretto, Nathaniel Hone, William Scott agus Jack B Yeats ar mo sciuird thart ann – iad uilig ceannaithe le cabhair an chiste. In áit eile, tá balla iomlán clúdaithe le híocóin agus ealaín altóra ón Rúis agus ó oirthear domhain – cuid acu na céadta bliain d’aois, arís ceannaithe ag an gciste.
Nach orainne atá an t-ádh go raibh Shaw chomh flaithiúil sin agus, cé gur chaith sé a shaol mar dhuine fásta i Sasana, gur thuig sé an tairbhe a fuair sé as a chuid ‘scolaíochta’ sa Dánlann Náisiúnta agus gur aige sin a d’fhág sé an tríú cuid dá shaibhreas?
Samhlaím go mbeadh miongháire ar a bhéal dá mbeadh sé in ann breathnú ar scoláire óg as Baile Átha Cliath, Zihan He, agus í ag treorú a muintire thart ar thaispeántas portráidí Zurich. Dúirt Shaw gur chuma lena chlann féin cén áit a mbíodh a thriall tar éis na scoile – ní mórán aire a thug aon duine dó. Agus istigh sa Dánlann a bhí sé, formhór an ama.
Tá roinnt cosúlachtaí aige le Zihan, a dúirt go raibh sí ‘bored’ an t-am ar fad, i rith na paindéime. Agus fuair sí sólás os comhair an scátháin ina seomra féin lena cuid pinn luaidhe agus leabhar sceitseála.
Gníomhaíocht 1-Triail Tuisceana
- Cá raibh an fear óg ar scoil nuair a tógadh an grianghraf?
- Luaigh dhá rud is cuimhin leis an údar faoi chomórtas Ealaíon na bPáistí sa Ghailearaí Náisiúnta lena mac.
- Cén caitheamh aimsire a bhí ag Zihan He le linn na dianghlasála in 2020?
- Céard atá ar eolas againn faoi theaghlach Zihan?
- Tabhair dhá mhír eolais faoi óige George Bernard Shaw?
- Cén fáth gur fhág an t-údar airgead ag Gailearaí Náisiúnta na hÉireann?
- Ainmnigh trí shaothar a cheannaigh an Gailearaí le hairgead Shaw?
- Ar thug tú cuairt riamh ar an dánlann náisiúnta? Cén t-ealaíontóir is fearr leat agus cén fáth?
- An maith leat féin an ealaín? Mínigh an fáth gur maith nó nach maith leat í.
- An bhfuil grianghraf speisialta agatsa? Cén fáth go bhfuil sé chomh tábhachtach sin?
Gníomhaíocht 2 – Nathanna le cur i d’abairtí féin
Is cuimhin liom, in éindí le, is fiú, faoi láthair, sciuird, is cuma liom, formhór an ama, os comhair an scátháin.
Gníomhaíocht 3- Cúinne na Gramadaí
a Faigh sampla san aimsir Chaite sa chéad alt.
b Aimsigh aidiacht sa tríú habairt.
c Faigh dhá chomhfhocal san alt seo.
d Faigh ainmfhocal baininscneach san alt deiridh den sliocht.
e Sracfhéachaint ar an Tuiseal Ginideach:
Tá saothar (an ealaíontóir) le feiceáil sa dánlann.
Tá a tuismitheoirí bródúil as (saothar ealaín) an chailín óig.
Dúirt (bainisteoir an institúid) go raibh ag éirí go maith leo.
Bhí (grianghraf a mac) stróicthe.
Spreag an taispeántas (cuimhní an mháthair) ar óige a mic.
Fág freagra ar 'LÉAMHTHUISCINT: Tá oideachas ag baint leis an bpictiúir ar an mballa…'