Mairfidh Beckett sa Chreig i do chuimhne go ceann i bhfad

Beckett sa Chreig: Guth na mBan
Léiriú de chuid Company SJ agus An Taibhdhearc
Féile Ealaíon Idirnáisiúnta na Gaillimhe

Idir 1953 agus 1961 a léiríodh den chéad uair na ceithre dhráma fada le Beckett, Waiting for Godot, Endgame, Krapp’s Last Tape agus Happy Days, an t-aon cheann acu a bhfuil príomhpháirt ann do bhean. Mairfidh sárléiriú Company SJ de Laethanta Sona ar Chreig an Staic, in Inis Oírr i gcuimhne na ndaoine a chonaic é. Mícheál Ó Conghaile a d’aistrigh agus Bríd Ní Neachtain a bhí i bpáirt Winnie. In Beckett sa Chreig: Guth na mBan filleann an stiúrthóir Sarah Jane Scaife ar an oileán, le tógáil ar ghnéithe den bhunchloch a cuireadh síos ceithre bliana ó shin agus le fís nua a chur inár láthair.

Dráma fada amháin a bhí againn ansin, trí ghearrdhráma atá anseo. Bean amháin a bhí againn ansin, triúr atá anseo. An spéir a bhí mar chúlbhrat ansin, anseo is taobh istigh atá muid. Ní hamháin go bhfuilimid taobh istigh ach le gach ceann de na trí dhráma téitear de réir a chéile ón solas, an méid beag de atá ann ag lasadh cuid níos lú agus níos lú den stáitse – fallaing álainn thaibhsiúil Fiona Lucia McGarry i bpáirt May/Amy in Coiscéimeanna/Footfalls, ceannaghaidh Nuala Hayes in Luascaire/Rockaby, béal Chaitríona Ní Mhurchú in Ní Mise/Not I.

Ó na 1960idí i leith bhí Beckett ag dul níos mó agus níos mó i dtreo na beaichte, na dlúithe, na gairide, na teibíochta. Is é a dúirt sé le Jessica Tandy a raibh imní uirthi, agus í ag cleachtadh i Nua-Eabhrac don chéad léiriú de Not I, faoin treoir gur faoi luas a bhí na focail le haithris, nárbh í an intuigtheacht ba chás leis i ndáiríre, ‘not unduly concerned about intelligibility’.

Is é a bhí uaidh go n-oibreodh an píosa ar néaróga an lucht féachana. Is é ba chás leis an íomhá a chruthófaí agus na mothúcháin a dhúiseodh sé. In Beckett sa Chreig: Guth na mBan tá dhá chineál íomhá, athrú gach re seal idir na gearrdhrámaí féin agus scannáin a theilgtear ar thrí scáileán ingearacha, ceann chaon taobh den stáitse agus ceann i lár báire atá níos faide siar, agus spás eatarthu mar a léitear Siosarnach 4/Fizzle 4.

Is sna scannáin shuaithinseacha, thaibhseacha le Kilian Waters a chuirtear an t-oileán inár láthair. Faoiseamh is ea iad ó na focail, na ceisteanna ar fad gan réiteach agus ón dorchadas plúchtach atá ag ‘oibriú ar néaróga an lucht féachana’.

Fearacht na ndrámaí tá a ndul chun cinn féin ag na scannáin – ó ghile na sáile ag déanamh guairneáin is ag briseadh ar charraigeacha, go glaise gléineach na bpáirceanna agus liathghlas na gclaíocha, rian an duine ar an tírdhreach, agus móitíf a fhilleann, beirt bhan, feistithe sna cótaí dearga. Bhí na mná sin le feiceáil fós ar éigin ar an oileán nuair a scríobhadh na drámaí seo. Tá siad anseo, cléibh ar a ndroim acu agus rithim shuaimhneach a gcuid oibre cois cladaigh agus a gcoiscéimeanna le cloisteáil agus iad ag siúl na mbóithre idir na claíocha arda. Bíonn sé as alt ar fad ansin an bheirt bhan chéanna a fheiceáil iad ag siúl anois ar an mbealach mall rithimiúil céanna, ach iad aistrithe ón oileán go dorchla dearóil institiúide den chineál a gcuirtí mná iontu, áiteanna a ndíbrítí iad in aghaidh a dtola, áiteanna nach raibh aon éalú astu.

Ar aon dul leis na mná cráite sna trí dhrámaí, a léirigh na haisteoirí go coscrach éifeachtach tochtmhar, croíbhristiúil fiú, níl áit ar bith le dul acu ach isteach ina n-intinn féin, ag dul siar ar shean-eachtraí arís agus arís eile.

Micheál Ó Conghaile a d’aistrigh arís, agus is suimiúil go dtéann an saothar ficsin is déanaí atá foilsithe aige, An Bhlaosc sa mBois, i ngleic le ré dhorcha na dtithe máithreacha agus naíonán. Mar a tharlaíonn sé, an lá céanna a cuireadh tús le Beckett sa Chreig: Guth na mBan thosaigh an tochailt ar shuíomh theach mháithreacha agus naíonáin Thuama.  

Eispéireas físiúil láidir sa Taibhdhearc le cumasc seoigh téacsanna agus íomhánna a rachaidh i bhfeidhm ort agus a mhairfidh i bhfad i do chuimhne.

Tá Beckett sa Chreig: Guth na mBan ar siúl sa Taibhdhearc mar chuid d’Fhéile Ealaíon Idirnáisiúnta gach tráthnóna go dtí an 19 Iúil agus sa Project Arts Centre ó 1 go 5 Deireadh Fómhair mar chuid d’Fhéile Drámaíochta Bhaile Átha Cliath. Cuirtear cluasáin ar fáil don leagan Béarla.