DIALANN TOGHCHÁIN: Ivan Yates agus bean na Gaeilge, ‘mockeyah’ Martin agus vóta na Gaeilge

Ivan Yates agus bean Shinn Féin

Bhí Ivan Yates, an craoltóir agus iar-aire rialtais, i mbun cadrála le Sean Defoe ar a bpodchraoladh toghcháin le déanaí faoi dháilcheantar Chill Dara Theas. Dhein Yates tagairt don iarrthóir neamhspleách Patricia Ryan a bhí ina Teachta Dála ag Sinn Féin nó gur thit sí amach leis an bpáirtí. Bhí go maith nó gur tháinig Yates go dtí ainm na mná atá ag seasamh in áit Ryan do Shinn Féin, Shónagh Ní Raghallaigh.

Ba léir go raibh an t-ainm seo ró-aisteach d’Ivan bocht agus in áit tabhairt faoi é a fhoghrú chas sé go dtí Defoe. Arsa Ivan, agus impí ina ghlór, ‘the Irish lady?’. ‘Siún Ní Raghallaigh’ arsa Defoe. Bhí an ‘Irish lady’ mícheart aige ach cheartaigh sé é féin láithreach agus thug a hainm ceart ar iarrthóir Shinn Féin.

Múinteoir i nGaelscoil Mhic Aodha i mbaile Chill Dara í Shónagh Ní Raghallaigh a deir gurb í an Ghaeilge “cuisle” a croí.

Ar ndóigh tá rudaí níos measa tugtha ag Ivan Yates ar Ghaeilgeoirí ná ‘the Irish lady’.

Ghéill sé féin in 2019 go raibh an t-ádh dearg air nár glacadh le gearán faoi chlár teilifíse inar thug sé ‘sceimhlitheoirí cultúir’ ar Bhláthnaid Ní Chofaigh agus cainteoirí Gaeilge eile.

Vóta na Gaeilge

An bhfuil aon vóta le fáil as an nGaeilge agus mura bhfuil cén fáth? Agus má tá cén fáth nach bhfuil aon suim ag iarrthóirí i vóta na Gaeilge? Tá na ceisteanna casta seo pléite agus seanphléite ag Gaeil, ach b’fhéidir gurb amhlaidh go ndéantar róchasta iad.

Bhí tuairim an-soiléir ag an iarTheachta Dála Éamon Ó Cuív faoin gceist agus é faoi agallamh ag Cathal Mac Coille ar Tuairimí Toghcháin, podchraoladh Tuairisc.

“Dá mbeinn ag brath ar vótaí Gaeilgeoirí, ní fheicfinn Dáil Éireann go brách,” arsa an t-iar-aire Gaeltachta.

Téarmaí toghcháin

Dúirt ceannaire Fhianna Fáil leis an Irish Independent go dtuigeann an pobal gur “mockeyah” atá ar bun ag Fine Gael lena gcuid geallúintí toghcháin. I mbéarlagair Chorcaí ciallaíonn “mockeyah” cur i gcéill, nó rud éigin a dhéanfaí nó a déarfaí mar mhagadh. Meastar go bhféadfadh gur truailliú atá ann ar an nath Gaeilge “mar dhea” nó go mb’fhéidir go dtagann sé ón bhfocal magadh. Nó cad faoi mhugadh magadh?  “Seafóid” an focal Gaeilge a tharraing Micheál Lehane ó RTÉ chuige féin chun “mockeyah” a mhíniú. Tá cuid mhaith focal eile sa teanga a dhéanfadh an cúram. Briolla bhrealla. Brilléis. Málóideacht.

Gan dabht, ní ghlacfadh an Taoiseach Simon Harris le haon cheann acu mar chur síos ar gheallúintí a pháirtí. Ach an rud is annamh is iontach, bhí cúpla focal Gaeilge aige féin dúinn an lá eile agus é ag cur síos ar an gcur chuige feachtasaíochta a bheadh aige, nó nach mbeadh aige, ba chirte a rá.

“What I’ll be doing for the next number of days is not engaging in ruaille buaille,” ar sé.

‘Fastaoim’, sin ceann eile.