Léamhthuiscint 06 (Cartlann 2014/15)

Ar do shúile atá sé…

1. Nuair a tháinig an taifeadán fístéipe ar an saol i dtosach, thóg lucht Hollywood cás os comhair na cúirte ag iarraidh na gléasanna a chosc. Rialaigh na cúirteanna go raibh sé de cheart ag duine clár a thaifeadadh chun go bhfeádfadh sé breathnú air ag am eile. Thóg sé ocht mbliana ar fad sular deineadh an rialú deireanach ar an gcás i gCúirt Uachtarach na Stát Aontaithe i 1984, agus faoin am sin, bhí na comhlachtaí scannáin ag tuilleamh go leor airgid as fístéipeanna a dhíol. Bhí an saol athraithe agus bhí glactha leis an bprionsabal gur cheart go mbeadh ábhar físe ar fáil don lucht féachana ach é a éileamh, de réir an chláir ama is rogha leis an duine féin.

2. B’é an nós coitianta ar feadh i bhfad go dtabharfaí tús áite don eisiúint phictiúrlainne, i gcás na scannán ab fhearr. Ansin scaoilfí amach ar fhístéip iad, ansin ar an teilifís (satailít agus cábla ar dtús, teilifís tíre ina dhiaidh sin). Cúis náire a bhí ann do scannán dá dtógfaí an cinneadh gan eisiúint phictiúrlainne a thabhairt dó agus ligean dó bheith ar fáil i gcruth fístéipe ‘caol díreach’.

3. Ach leis na forbairtí is úire sa teicneolaíocht, tá ceannasaíocht na pictiúrlainne á ceistiú arís. Ní teilifíseáin bheaga shuaracha atá anois againn ach scáileáin bhreátha leathana le córais imfhuaime: amharclanna teaghlaigh. Ná níl orainn turas a thabhairt ar shiopa na bhfíseán le DVD a fháil ar cíos. Tá togha agus rogha craoltóireachta na míosa ar fáil ó na ‘seinnteoirí’ éagsúla atá ag na stáisiúin theilifíse. Agus ansin tá Netflix.

4. Le déanaí, shínigh Netflix conradh leis an aisteoir Adam Sandler go ndéanfadh sé ceithre scannán dóibh, scannáin a thaispeánfar go heisiach ar Netflix. Freisin, tá fógartha acu go mbeidh The Green Legend, a leanann scannán cáiliúil Crouching Tiger, Hidden Dragon, le feiceáil ar dtús ar Netflix nuair a sheolfar é i gceann bliana. Beidh an scannán sin le feiceáil i bpictiúrlanna IMAX ag an am céanna, ach ní fios an mbeidh sé i ngnáthphictiúrlanna in aon chor.

5. Cad ’tá i ndán do ghnáthphictiúrlanna mar sin? Mar a tharlaíonn sé, tá siad ag leanúint sampla na teilifíse, ar shlí. Muna raibh tú in ann ticéad a fháil do na trí chluiche craoibhe sa pheil Ghaelach agus san iomáint i mbliana, bhí rogha eile agat más amhlaidh nach raibh an scáileán sa bhaile mór a dhóthain duit. Taispeánadh na cluichí sin beo, i bpictiúrlanna ODEON ar fud na tíre. Bíodh is go bhfuil pictiúrlanna sa bhaile againn anois, is deas an rud é fós a bheith ‘gualainn le gualainn’ ag an ócáid mhór.

Bileog Oibre

Bileog Oibre

Gníomhaíocht 1 – Ceisteanna Tuisceana:

1. Céard a tharla nuair a tháinig an taifeadán fístéipe ar an saol i dtosach? (alt 1)

2. Cén rialú a rinne na cúirteanna ar deireadh? (alt 1)

3. Céard a bhí na comhlachtaí móra ag déanamh faoin tráth seo? (alt 1)

4. Cén nós a bhí ann ar feadh i bhfad? (alt 2)

5. Cad is brí le scannán a bheith ar fáil ar fhístéip ‘caol díreach’? (alt 2)

6. Cá bhfuil togha agus rogha na craoltóireachta le fáil anois? (alt 3)

7. Mínigh an conradh atá ag Adam Sandler le Netflix. (alt 4)

8. Cad deirtear faoin scannán The Green Legend? (alt 4)

9. Céard iad na rudaí nua atá na pictiúrlanna ag déanamh? (alt 5)

10. Céard is brí leis an bhfrása ‘gualainn le gualainn’?

Gníomhaíocht 2 – Cleachtadh léitheoireachta:

• Léigh an chéad alt os ard don duine ina aice leat. Léifidh sé/sí an dara alt os ard duitse.
• Leanaigí oraibh mar sin go deireadh an ailt.
• Léigí na ceisteanna agus déanaigí na freagraí atá agaibh a chur i gcomparáid agus a phlé.

Gníomhaíocht 3 – Deis taifeadta:

• Déan tú féin a thaifeadadh ag léamh ceann de na hailt.

• Éist siar leis.

• Éist leis an taifeadadh atá déanta ag daoine eile.

Gníomhaíocht 4 – Nathanna cainte: Bí ag caint agus ag scríobh:

• Tá go leor nathanna cainte/focail úsáideacha sa téacs. Déan iarracht cuid acu a chur in abairt ó bhéal leis an duine in aice leat.
• Déan iarracht cuid eile acu a chur in abairt scríofa.
• Mura dtuigeann tú céard is brí le nath cainte, cuardaigh é ar www.focloir.ie.

Gníomhaíocht 5 –  Cúinne na Gramadaí:

• Aimsigh sampla do bhriathar san aimsir chaite in alt 1.

• Aimsigh sampla d’ainmfhocal sa tuiseal ginideach uatha in alt 2.

• Aimsigh sampla do chéimeanna comparáide na haidiachta in alt 3.

• Aimsigh sampla do bhriathar sa mhodh coinníollach in alt 4.

• Sracfhéachaint ar inscne an ainmfhocail. (Inis an bhfuil na hainmfhocail thíos baininscneach nó firinscneach. Ansin bain na lúibíní agus déan pé athruithe agus is gá):

• Tá an (bean) ag súil lena fear céile a fheiceáil ag an deireadh seachtaine.

• Tá an (sráid) an-salach.

• Tógfar an (ionad) siopadóireachta nua i ngiorracht scread asail do mo theach.

• Beidh an (múinteoir) déanach don rang mar tá sé gafa i gcruinniú.

• Téann go leor daoine ag an (séipéal) sin.

Gníomhaíocht 6 – Bí ag scríobh agus ag caint:

• Scríobh cúpla pointe faoi na ceisteanna thíos:
• An maith leat féin an teilifís/Netflix/an phictiúrlann? Céard iad na cláir/scannáin is mó a thaitníonn/thaitin leat.
• Déan iarracht cuid de na nathanna sa téacs thíos a úsáid.
• Déan focail agus briathra nua a chuardach ar www.focloir.ie.
• Nodanna/Feidhmeanna Teanga: Tabhair cur síos, déan moladh, déan cáineadh, taispeáin suim, cuir taitneamh in iúl
• Déan an méid atá scríofa agat a roinnt leis an duine in aice leat.
• Arís is féidir tú féin a thaifeadadh.