Tá sé i gceist ag Raidió na Gaeltachta éirí as a bheith ag craoladh fógraí nach bhfuil caighdeán “sách ard” iontu ó thaobh na Gaeilge de.
Chuir RTÉ Raidió na Gaeltachta tús le déanaí le fógraí ar íocaíocht a chraoladh, an chéad uair a ceadaíodh a leithéid ó bunaíodh an stáisiún 50 bliain ó shin.
Ach tá caint tarraingthe ag droch-chaighdeán na teanga agus na foghraíochta ar chuid de na fógraí stáit sin.
Dúirt ceannasaí RTÉ Raidió na Gaeltachta, Gearóid Mac Donncha nach raibh an fhógraíocht stáit i nGaeilge ach ina tús agus go raibh próiseas ar bun a chinnteodh nach gcraolfaí amach anseo ach fógraí a mbeadh Gaeilge mhaith chruinn agus foghraíocht cheart iontu.
Ag labhairt di ar Adhmhaidin ar Raidió na Gaeltachta an tseachtain seo, dúirt Muireann Ní Mhóráin, iarcheannasaí na Comhairle um Oideachas Gaeilge agus Gaeltachta, go mbíonn an Ghaeilge chomh holc sin ar chuid de na fógraí a chraoltar ar Raidió na Gaeltachta go mbíonn siad “dothuigthe”.
Dúirt Muireann Ní Mhóráin gur forbairt “an-tábhachtach” a bhí ann ó thaobh na reachtaíochta teanga go raibh dualgas ar chomhlachtaí poiblí méid áirithe fógraíochta a dhéanamh i nGaeilge, ach gur léirigh an “droch-chaighdeán” Gaeilge a bhain le cuid de na fógraí sin easpa measa ar an teanga agus ar phobal na teanga.
“Tá an sruth maoinithe seo an-tábhachtach, ach ní dóigh liom gur cheart cúrsaí maoinithe a chur chun tosaigh ar chúrsaí caighdeáin agus maidir le Raidió na Gaeltachta, is rud nua ar fad é do Raidió na Gaeltachta fógraí a bheith ann go rialta ar an stáisiún.
“Ach anuas air sin, go príomha is do mhuintir na Gaeltachta Raidió na Gaeltachta agus is dóigh liom dáiríre go bhfuil sé dlite ag na daoine sin nuair atá fógraí ó chomhlachtaí stáit ag dul ar aer, go léireofaí meas ar an lucht éisteachta agus a chinntiú go bhfuil caighdeán na bhfógraí ar ardchaighdeán.”
Dúirt iar-phríomhfheidhmeannach COGG go mbíonn caighdeán maith i gcuid de na fógraí Gaeilge ach go bhféadfadh na cinn atá lochtach dochar a dhéanamh don teanga.
“Tá saghas creimeadh á dhéanamh ar an teanga de réir a chéile. Má chloiseann daoine rudaí aisteacha á dhéanamh ó thaobh na foghraíochta de agus ó thaobh chaighdeán na teanga de, téann sé sin i bhfeidhm ar dhaoine,” arsa Muireann Ní Mhóráin.
Dúirt sí gur maith an rud é go bhfuil an Coimisinéir Teanga agus Coimisiún na Meán chun monatóireacht a dhéanamh ar chaighdeán na Gaeilge sna fógraí ach go raibh gá le “gníomh níos práinní” ná sin ar eagla go “neadófaí” sa chóras an cur chuige atá ann ó thosaigh na fógraí ar RnaG beagnach trí mhí ó shin.
Dúirt ceannasaí RTÉ Raidió na Gaeltachta, Gearóid Mac Donncha go raibh próiseas á bhunú a chinnteodh nach gcraolfaí amach anseo aon fhógra ar an stáisiún nach raibh “caighdeán sách maith” ag baint leis ó thaobh an aistriúcháin, na Gaeilge agus na foghraíochta.
Dúirt sé go gur “ceist fhíorthábhachtach” a bhí i gceist chaighdeán na Gaeilge sna fógraí ach gur ina tús a bhí an fhógraíocht stáit i nGaeilge agus ceachtanna le foghlaim i gcónaí.
“Earnáil í seo atá díreach ag tosú amach, ní raibh aon duine ag déanamh fógraí i nGaeilge go dtí trí ceithre mhí ó shin.
“Agus tá go leor leor foghlama le déanamh ag comhlachtaí margaíochta, ag Raidió na Gaeltachta, ag RTÉ, ag chuile dhream atá ag plé leis seo, an Coimisinéir Teanga… agus táimid fós ag iarraidh teacht ar an mbealach is fearr le tabhairt faoi na fógraí seo.”
Dúirt ceannasaí RnaG go raibh cuid de na fógraí a chraoltar “go maith” ó thaobh na Gaeilge ach go raibh cuid eile nach raibh “chomh maith sin”. Mhaígh sé go raibh feabhas tagtha ar chúrsaí le tamall ó thosaigh fostaí de chuid RTÉ ag plé “go sonrach” leis na fógraí Gaeilge.
Cinneadh le déanaí freisin, a dúirt sé, nach gcraolfaí feasta aon fhógra nua ar Raidió na Gaeltachta nach mbeadh cloiste agus faofa ag duine de lucht bainistíochta an stáisiúin.
“Mura bhfuil siad sách maith ní chuirfear amach iad,” a dúirt Gearóid Mac Donncha.
“Is próiseas leanúnach a bheas ansin agus muid ag iarraidh teacht go dtí an áit go mbeidh caighdeán na Gaeilge go maith, nach aistriúchán díreach ón mBéarla atá i gceist, nach Google Translate é, go dtuigfidh daoine go bhfuil teachtaireacht le tabhairt, go gcaithfidh sé a bheith éasca le tuiscint ach go bhfuil sé cruinn ó thaobh na Gaeilge de agus ansin go mbeidh an fhoghraíocht i gceart.
“Agus ceann eile nach bhfuil tagtha aníos sa gcomhrá go dtí seo, go mbeadh na canúintí le cloisteáil, go mbeadh scaipeadh i bhfad níos leithne ar an tobar aisteoirí atá dá n-úsáid le go gcloisfí an Ghaeilge a chloiseann muide go laethúil ar an raidió, go mbeifí á cloisteáil sna fógraí.”
Dúirt ceannasaí RnaG go “ndúnfar an doras” gan mhoill ar fhógraí nach bhfuil caighdeán na Gaeilge “sách ard” iontu.
Chuir RTÉ Raidió na Gaeltachta deireadh leis an gcosc a bhí ag an stáisiún ar fhógraíocht ar íocaíocht ó bunaíodh é i 1972 mar gheall ar an dualgas reachtúil nua atá ar chomhlachtaí poiblí méid áirithe fógraí a chur i nGaeilge.
Faoin reachtaíocht teanga tá ar chomhlachtaí poiblí 20% dá bhfógraíocht a dhéanamh i nGaeilge gach bliain agus 5% dá mbuiséad fógraíochta a chaitheamh ar fhógraí ar na meáin Ghaeilge.
Dúirt ceannasaí Raidió na Gaeltachta go raibh teacht isteach “maith go leor” ó na fógraí cheana féin agus gur léir gurbh fhiú don stáisiún iad.
Gníomhaíocht 1 – Ceisteanna tuisceana agus léirthuisceana
- Cén fáth ar cáineadh na fógraí atá á gcraoladh ar RTÉ Raidió na Gaeltachta?
- Cé a cháin na fógraí in agallamh raidió?
- Cén leithscéal a thug ceannasaí RTÉ Raidió na Gaeltachta faoi chaighdeán Gaeilge na bhfógraí?
- Céard a dúirt Muireann Ní Mhóráin faoi chuid de na fógraí is measa?
- Cé air ba cheart meas a léiriú, dar le Muireann?
- Cén fáth a gceapann Muireann go bhfuil na fógraí nua tábhachtach?
- Cén tuairim atá ag Gearóid Mac Donncha faoi na fógraí?
- Cén fáth a bhfuil feabhas tagtha ar na fógraí le tamall?
- Cén t-athrú eile ba mhaith le Gearóid a dhéanamh faoi na fógraí?
- Céard a tharlóidh amach anseo d’fhógraí nach bhfuil sách maith?
Gníomhaíocht 2 – Cleachtadh Léitheoireachta
- Léigh an chéad alt os ard don duine atá in aice leat. Léifidh sé/sí an dara halt os ard duitse. Leanaigí oraibh mar sin go deireadh an ailt.
- Úsáid an uirlis fuaime in teanglann.ie nó abair.ie le cabhrú libh leis an bhfoghraíocht.
Gníomhaíocht 3 – Nathanna cainte: bí ag caint agus ag scríobh
- Tá go leor nathanna cainte/focail úsáideacha sa téacs.
- Déan iarracht na cinn seo a chur in abairt ó bhéal leis an duine atá in aice leat.
- Íocaíocht
- Bunaíodh
- Dothuigthe
- Go sonrach
- Droch-chaighdeán
- Déan iarracht na cinn seo a chur in abairt scríofa.
- A leithéid
- Go príomha
- Mhaígh
- Leanúnach
- Cruinn
- Ná dearmad gur féidir míniú a fháil ar fhocal tríd an gcnaipe ‘FOCLÓIRÍ’ a bhrú ar dtús agus ansin cliceáil ar an bhfocal féin.
Gníomhaíocht 4 – Bí ag scríobh agus ag caint
Ar cheart go mbeadh fógraí ar íocaíocht á gcraoladh ar RTÉ Raidió na Gaeltachta?
- Scríobh 5-7 bpointe
- Cuardaigh focail agus briathra nua ar teanglann.ie agus focloir.ie.
- Ansin, léigh na pointí atá scríofa ag do pháirtí agus pléigh léi/leis iad. An aontaíonn tú léi/leis?
Fág freagra ar 'LÉAMHTHUISCINT: Raidió na Gaeltachta le deireadh a chur le fógraí Gaeilge ‘dothuigthe’'