Tá an iris NÓS 15 bliain ar an bhfód inniu. Ba ar Lá Fhéile Pádraig 2008 a scaip Tomaí Rua Ó Conghaile an chéad eagrán den iris chultúir agus stíl mhaireachtála ar líne.
Ba ar an dóigh sin a scaipeadh na chéad sé eagrán den iris mhíosúil a chuirtí le chéile i seomra suí an eagarthóra i mBéal Feirste go dtí gur aimsíodh tuairim is 400 síntiúsóir a thug an t-airgead a theastaigh leis an rud a chur i gcló den chéad uair i mí Dheireadh Fómhair na bliana 2008.
“Is sórt sluamhaoiniú a bhí ann sula raibh aon chaint ar an sluamhaoiniú,” a dúirt Tomaí Ó Conghaile le Tuairisc.ie.
“Is sórt leaganacha samplacha den rud ab fhéidir linn a dhéanamh ach an t-airgead a fháil a bhí sna heagráin luatha sin. Bhí muid ag rá leis na léitheoirí ‘seo an cineál rud atá muid ábalta a chur ar fáil agus á scaipeadh ar na meáin shóisialta a bhí ann ag an am – Bebo, MySpace agus an córas ríomhphoist.
“Nuair a bhí thart ar cheithre chéad síntiúsóirí againn bhí ár ndóthain airgid againn le cóipeanna a chur i gcló. An sprioc a bhí againn ná go mbeidís againn le díol ag an Oireachtas i gCaisleán an Bharraigh an bhliain sin, rud a d’éirigh linn a dhéanamh”.
Ba é Ó Conghaile féin, a bhí ina láithreoir ar Blas leis an BBC ag an am, a dhíol formhór na n-eagrán i mblianta tosaigh na hirise ach de réir a chéile bhí NÓS ar fáil i siopaí dála An Siopa Leabhar i mBaile Átha Cliath agus An Ceathrú Póilí i mBéal Feirste.
“Ansin tháinig an nuachtán Gaelscéal ar an saol agus bhí socrú againn leo NÓS a chur isteach mar fhorlíonadh uair sa mhí. Fuair muid féin maoiniú ó Fhoras na Gaeilge le leagan clóite a bhí níos téagartha a chur amach in 2012 agus bhí fáil ar an iris i siopaí móra ar nós Eason’s ar fud na hÉireann ar feadh trí bliana – ó 2012 go 2015,” a dúirt sé.
Maíonn NÓS go raibh isteach is amach le míle cóip den iris chlóite á gceannach gach mí i gcaitheamh na mblianta sin, ach gur tháinig méadú “mór millteach” ar líon na léitheoirí i ndiaidh don iris suíomh nua idirlín a thógáil in 2015.
“Bhí suíomh idirlín ann ar feadh cúpla bliain roimhe sin ach níor thug muid mórán airde air agus níor chaith muid mórán ama ag plé leis. Bhronn Foras na Gaeilge conradh nua orainn in 2014 le hiris ar líne a chur ar fáil agus níl aon amhras ann ach go bhfuil méadú mór millteach tagtha ar líon na léitheoirí ó shin agus arís ó tháinig Maitiú Ó Coimín isteach mar eagarthóir in 2018.
“Is fada an t-achar é cúig bliana déag agus tá go leor leor daoine tar éis a bheith ag scríobh do NÓS ó tháinig an chéad eagrán amach in 2008. Bhí alt ag Rónán Mac Aodha Bhuí ar an gcéad eagrán den iris, fear atá fós ina chara mór de chuid na hirise agus ar a nguíonn muid gach rath, agus is iomaí duine eile a chur peann le pár dúinn in imeacht na mblianta,” a dúirt Tomaí.
Tá os cionn milliún cuairt tugtha ag 540,000 léitheoir ar NÓS ó foilsíodh na chéad ailt ar www.nos.ie ar an 15 Eanáir 2015 agus na mílte alt foilsithe ar an suíomh i gcaitheamh na mblianta.
Lillis Ó Laoire
Comhghairdeas le NÓS!