‘Ba cheart srianta Covid-19 i dTuaisceart Éireann a bheith comhordaithe leis na cinn Leibhéal 4 cois teorann ó dheas.’
Ba é sin breithiúnas an BMA (British Medical Association), ceardchumann na ndochtúirí sa tseirbhís sláinte phoiblí.
Ní dheachaigh urlabhraí an chumainn, an Dr Tom Black, baileach chomh fada le polaiteoirí náisiúnacha agus poblachtacha abhus a éilíonn cur chuige aontaithe uile-oileáin. Tá feachtas frithphaindéime uile-Éireann nó uile-oileáin á éileamh ón tús ag an saineolaí sláinte poiblí, an tOllamh Gabriel Scally.
Ba léir nach raibh aon ghlacadh ag an DUP lena leithéid de pholasaí cé gur dhúirt a gceannaire, Arlene Foster, go minic go raibh an comhoibriú Thuaidh/Theas bisiúil.
Mar fhreagra ar cheist faoi chomhpholasaí nó comhoibriú trasteorann dúirt sí le gairid go raibh sé tábhachtach go mbeadh cumarsáid rialta idir an dá dhlínse. Dúirt sí chomh maith go raibh sé tábhachtach go dtuigfeadh an dá thaobh conas mar a bheadh difríochtaí idir an dá chur chuige amanna.
Níorbh údar iontais é mar sin nuair a dúirt an Tánaiste, Leo Varadkar nach nglacfadh Stormont le feachtas aontaithe uile-oileáin in aghaidh an choróinvíris. Maíonn roinnt gur idé-eolaíocht faoi ndear an seasamh sin. Bíodh do rogha féin agat – meon an léigir an DUP agus iad ag diúltú do rud ar bith a mbeadh blas uile-Éireann air nó Sinn Féin ag iarraidh leas a bhaint as cruachás chun a bhfeachtas aontaithe a bhrú chun cinn.
Seans go bhfuil blas den fhírinne ar an dá leagan. Luíonn sé le réasún gur leis an mBreatain Mhór atá luí ag an DUP agus gur Éire aontaithe an chloch is mó ar phaidrín Shinn Féin. Ach níl an scéal chomh simplí sin i dtaca le beartais in aghaidh na paindéime Covid-19.
Ní féidir a chur as an áireamh gur in Whitehall atá eochair an sparáin a bhfuil Stormont ag brath air. Níl sé d’acmhainn ag an bhFeidhmeannas airgead mór a chaitheamh ar bheartais uileghabhálacha a bhuailfeadh gnóthaí, tionscail agus oibrithe mura bhfaigheann sé maoiniú ó státchiste na Ríochta Aontaithe. Sin é an realpolitik.
Cheana féin tá imní go forleathan gur iomaí gnó nach dtiocfaidh slán ó shrianta na paindéime, ceist atá ag dó na geirbe ag gach dream ach a bhaineann croitheadh ar leith as an DUP. Ina theannta sin tá méadú mór tagtha ar líon na ndaoine ata ag tarraingt ar bhainc bhia, cúis bhuartha do gach páirtí. Tig le Stormont cinntí a dhéanamh faoi conas a chaithfear an buiséad a thugtar dó ach sé rialtas na Breataine an pámháistir. Caithfear feidhmiú taobh istigh den bhfráma tagartha sin.
Ní hé sin le rá nach bhfuil col ag daoine áirithe le beartais uile-Éireann mar gur beartais uile-Éireann iad. Bhí an dearcadh a bhí ag eite amháin den DUP soiléir ó chaint a rinne an feisire Parlaiminte Gregory Campbell ar Raidió Uladh an BBC. Bheadh ciall le comhordú idir ceantair a mbíonn siar is aniar eatarthu go seasta, a dúirt sé.
An Srath Bán agus Leifear, abair, seachas Corcaigh agus Cúl Raithin agus a leithéidí.
Comhfheachtas logánta loighciúil a bheadh sna srianta céanna a chur i bhfeidhm i gcomharsanachtaí buailte le chéile ar dhá thaobh na teorann, dar leis an bhfeisire d’oirthear Dhoire.
‘Ach tuige,’ ar sé, ‘an mbeifí ag glaoch comhoibriú uile- Éireann air sin?’ Dar leis go mbeadh ceist pholaitiúil á déanamh den phaindéim ag aon duine a ghlaofadh comhordú uile-oileáin nó uile-Éireann ar a leithéid.
Ceist íogair don DUP gan dabht.
Ach léas dóchais freisin go mba chosúil gurb é an lipéad an fhadhb. Nach fánach an áit a bhfaighfeá gliomach?
Más é dearcadh daingean an DUP an tuairim a nocht an feisire Campbell gurb é an lipéad an príomhbhac ar chomhoibriú, níor cheart gur fadhb dhofhuascailte a bheadh inti. Faigh lipéad eile nó ná bac le lipéad ar bith. Déan an gníomh.
Tá na rátaí Covid-19 ró-scanrúil sa Tuaisceart, i gcontaetha cois teorann agus ar fud an oileáin le go mbeifí ag útamáil.
Tá an brú ar sheirbhísí sláinte ag treisiú agus amhras mór faoi éifeacht an chuardaigh teagmhálaithe Thuaidh/Theas agus i gcásanna a bhaineann le taisteal trasteorann. D’fhéadfaí tabhairt faoi na dúshláin sin gan seasamh ar chosa aon duine. ’Sé an sprioc an phaindéim a cheansú thuaidh agus theas.
Poraic o'hEipicín
Tá orainn an Paidirín Páirtach a rá go min agus go minic.