Ag cuimhneamh ar Christy Pheaitín Phatch Ó Conghaile ar Pháirc an Mháimín

Ní gan údar a chuimhnigh mé ar mo sheanchomrádaí Christy Pheaitín Phatch Ó Conghaile, trócaire air, agus mé ar Pháirc an Mháimín i Leitir Móir Dé Luain seo caite. Uair amháin eile thug Comórtas Peile na Gaeltachta deis do phobal beag tuaithe léiriú a dhéanamh ar céard is féidir a bhaint amach ach an toil agus an fuinneamh a bheith acu.

Agus muid ag fágáil an chairr ag ceannáras Mhuintearas bhí leathdhosaen fear i mbun maoirseachta – ní mórán imeartha a chonaic siad sin in imeacht na deireadh seachtaine. 100 slat soir an bóthar thóg bean nach bhfaca a leath-oiread ár gcuid airgid i veain Chomhairle Connacht CLG atá cóirithe go speisialta dá leithéid d’ócáid. Tá ré an bhosca brioscaí caite le fada i nGarumna.

Dathanna dubh agus órga a chaitheann an fhoireann áitiúil ar ndóigh. Níor fheileadar riamh níos fearr dóibh ná a d’fheil ar an ócáid seo – pobal Cheantar na nOileán chomh saothrach le beacha ag eagrú cúrsaí peile, lónadóireachta agus ag cinntiú ar chuile bhealach gur ar a gcompord a bhí a gcuid cuairteoirí agus a muintir féin.

A gCathaoirleach Róisín Nic Leoid a bhí mar cheann feadhna orthu. Banríon a thabharfadh beachadóirí uirthi, ach bhí Róisín ag déanamh oiread oibre í féin agus go mb’ísliú céime a thabharfadh a leithéid de theideal di.

Ba é mo chara Christy a huncail. D’imir sé féin do Naomh Anna cúpla bliain tar éis a mbunaithe (1964) agus le linn an ama ar fhreastail muid ar Choláiste na hOllscoile Gaillimh ina dhiaidh sin. Rinne a dheartháireacha Jimmy, Cóilín, Johnny agus Beartla amhlaidh.

Ní ón ngaoth a thógadar sin. I bhfad sula raibh aon chaint ar sheastán ná ar Spórtlann Mhichael Mhóir ar Pháirc a Mháimín, bhíodh a n-athair Peaitín Phatch Ó Conghaile ar a ghogaide ag colbha thuaidh na páirce agus a ghlór faobhrach le cloisteáil amach go bóthar – ag gríosú agus ag cáineadh de réir mar a d’fheil.

I gcomhluadar Christy a chaith mé cuid de na laethanta ab fhearr de mo shaol agus bhí a mhuintir agus a chairde croíbhriste, clóite nuair a maraíodh é i dtimpiste i Londain i 1977.

Sin ceathracha a cúig bliain ó shin. Ní bréag dom a rá nár tháinig seachtain ó shin nár tháinig sé isteach i mo chloigeann uair nó dhó. Ní mé amháin atá amhlaidh.

Aisteach go leor níorbh ar imirt na peile ba thúisce a chuimhnigh mé ar Pháirc an Mháimín an lá faoi dheireadh agus Christy tagtha isteach i m’intinn, ach ar lá a chaith muid ansiúd ag piocadh clocha.

An 18 Bealtaine 1968 a bhí ann (tuigfidh sibh ar ball cén chaoi a bhfuil an dáta chomh cruinn sin i gcónaí sa gcloigeann dearmadach seo).

Ag an am bhí Naomh Anna ag iarraidh páirc imeartha a fhorbairt i gceann den bheagán píosa talúna a bhí réasúnta cothrom sa limistéar a bhí faoina réimeas. Ar an Máimín a bhí an giodán sin – an chéad bhaile a chasfar i do bhealach agus Droichead Charraig an Logáin caite agat ar do bhealach siar. Os cionn deich mbliana fichead roimhe d’fhág fear a raibh Micheál Johnny Mac Donnchadha mar ainm air an píosa céanna ag óige an cheantair agus é féin ag aistriú go Contae na Mí.

‘Currach an Mháimín’ a thugadh muintir na háite air. Níorbh í an churrach chanbháis a bhí i gceist acu ach mianach na talún – míchothrom, bog, clochach. Thagadh an taoille isteach ar chuid di le linn rabhartaí.

Tráth an ama sin bhí dream ann a raibh Eagras na Gaeltachta mar ainm orthu agus é de mhian acu iad siúd ar fad a bhí i mbun forbartha ar fud na Gaeltachta a thabhairt faoi aon bhratach amháin. Iadsan a d’áitigh ar an gCumann Éigse agus Seanchais in Ollscoil na Gaillimhe grúpa a chur go Leitir Móir áit a raibh clocha le bailiú ar an suíomh a bhí á fhorbairt ag Naomh Anna.

Thuairisc an Curadh Connachtach go mba seacht nduine dhéag againn a thaistil siar, cé gur cheapadar sin go mba i dTír an Fhia a chaill muid an t-allas. Ní raibh siad i bhfad amú.

Tá a fhios agam go raibh mé féin, Christy agus baicle eile mac léinn as Cois Fharraige, an Cheathrú Rua agus Ceantar na nOileán ina measc.

Tá a fhios agam freisin gur mó den allas sin a chaill an chuid eile acu ná a chaill mise. Nuair a tháinig am lóin thug siadsan aghaidh ar Halla Thír an Fhia áit a raibh tae agus ceapairí faoi réir. D’éalaigh mise soir chomh fada le Teach Ósta Mhichael Jack in Eanach Mheáin.

Níorbh ólachán a thug ann mé. Ní móide go raibh a luach agam, ach bhí Cluiche Ceannais Chorn an FA idir West Bromwich Albion agus Everton á thaispeáint ar an teilifís. West Brom a bhuaigh de bharr an chúil a scóráil Jeff Astle – ceann a chinntigh gur scóráil sé i ngach babhta de chomórtas na bliana sin.

Labhair leis an Uasal Google agus inseoidh sé duit gur ar an 18 Bealtaine 1968 a rinneadh an imirt sin.

Dé Domhnaigh seo caite, ar an scáileán Tigh Jack agus ar scáileáin eile nach, léirigh an drón a bhí ag soláthar pictiúr do TG4 áilleacht na háite agus thar rud ar bith an gaisce a bhí déanta ag pobal an cheantair.

Os a chionn siúd arís bhreathnaigh mo sheanchara Christy anuas agus tháinig meangadh beag ar a aghaidh nuair a chonaic sé an machaire atá anois in áit na gcloch.

Tá seans freisin ann gur lig Peaitín Phatch corrghráig as.

Suaimhneas síoraí dóibh ar fad.