Na Conallaigh ag ceiliúradh arís i nDún na nGall ach bliain chrua ag foirne Chonamara

Dún na nGall 

Bhí ceiliúradh fud fad na Gaeltachta i nDún na nGall i mbliana agus na craobhacha sinsir, idirmheánacha agus sóisir i gcomórtais peile na bhfear agus na mban buaite ag foirne Gaeltachta. 

I gcraobh shinsir na bhfear, ní dhearnadh mórán iontais go raibh cluiche ceannais an chontae bainte amach ag Naomh Conaill don seachtú bliain as a chéile. Tá na Conallaigh ar an bhfoireann is láidre agus is seasmhaí sa chontae le blianta fada agus bhuadar a gcúigiú craobh ó 2015 nuair a sháraíodar Gaoth Dobhair éasca go maith i gcluiche ceannais na bliana seo, 1-16 in aghaidh 1-8. 

Is iad Gaoth Dobhair an dream deireanach as Dún na nGall a bhuaigh Craobh Shinsir Uladh, agus briseadh croí i ndán do Naomh Conaill sna babhtaí leathcheannais i mbliana. Bhuaigh Naomh Conaill ar churaidh an Chabháin, Gabhna, sna babhtaí ceathrú ceannais ach cé gur thug siad dúshlán an Ghleanna sa chluiche leathcheannais, d’éirigh le fir Dhoire an bua a fháil le pointe ag fíordheireadh na himeartha. Bhí údar díomá ag Naomh Conaill i gComórtas Peile na Gaeltachta chomh maith agus cluiche ceannais na sinsear caillte acu don dara bliain as a chéile, an ceann is fearrr faighte ag Bhulf Tón na Mí orthu an uair seo sa chomórtas a reáchtáladh ar na Méilte i nGaeltacht Thir Chonaill. 

Chaill Gaoth Dobhair cluiche ceannais eile deireadh seachtaine na Cincíse nuair a chaill foireann shóisir an chumainn in aghaidh Chill Chomáin ach chuir fir Mhachaire Gathlán críoch mhaith leis an mbliain agus Craobh Faoi 21 A Dhún na nGall buaite ag Gaoth Dobhair don dara bliain as a chéile tar éis dóibh an ceann is fearr a fháil ar Ghleann tSúilí. 

Sa Chraobh Idirmheánach, bhuaigh Na Dúnaibh a gcéad chraobh le 30 bliain anuas agus áit bainte amach acu sa ghrád sinsir arís tar éis dóibh an ceann is fearr a fháil ar Mhálainn, 0-11 in aghaidh 0-9. Gaisce gan choinne a bhí i mbua na nDúnaibh, cumann a bhíodh ag imirt sa chraobh shóisir cúpla bliain ó shin, ach sheas siad an fód i measc na mboc mór i Roinn 1 na sraithe i mbliana agus leis an gcumas atá ina gcuid dtosaithe, leithéidí Johnny McGroddy agus Lorcan Connor, beifear ag súil le bliain mhaith sa ghrád sinsir an bhliain seo chugainn. 

Sa Chraobh Shóisir A, d’éirigh leis Na Rosa an chraobh a bhuachan den chéad uair le breis is 40 bliain. Bhí iarbhainisteoir Dhún na nGall ag imirt dá chumann áitiúil nuair a bhuadar i 1982 agus níl sé ach ceithre bliana ó bhí air imirt don chumann toisc go raibh a laghad sin imreoirí ar fáil dóibh. Bhí Bonner in ann fanacht ar an taobhlíne i mbliana agus é i gceannas ar an bhfoireann a bhuaigh ar Bhun an Phobail sa chluiche ceannais, 0-15 in aghaidh 1-10. Beidh na Rosa anois leis An Tearmann, Naomh Columba, Gaeil Fhánada, Naomh Muire agus a leithéidí sa Chraobh Idirmheánach an bhliain seo chugainn. 

Chlis ar fhir an Tearmainn sna babhtaí leathcheannais den Chraobh Idirmheánach sin ach ní raibh sárú fhoireann ban an chumainn sin i nDún na nGall agus an Chraobh Shinsir buaite den dara huair as a chéile ag an Tearmann. Ba iad féin agus Gleann Fhinne a bhí sa chluiche ceannais don chúigiú bliain as a chéile ach d’fhág 1-4 ó Chiara McGarvey agus cúl eile ó Shannon McLaughlin gur ag an Tearmann a bhí an bua, 2-5 in aghaidh 0-7. Bhí Geraldine McLaughlin gortaithe don chluiche ceannais sin ach bhí sí lárnach i mbua an chumainn sa Chraobh Shinsir ag Comórtas Peile na Gaeltachta níos luaithe sa bhliain, tráth a ndearna siad scrios ar na foirne eile sa chomórtas. 

B’ábhar díomá do mhuintir na háite nár éirigh níos fearr leis an bhfoireann áitiúil, Naomh Muire, ag Comórtas Peile na Gaeltachta ach bhíodar ag ceiliúradh mí Mheán Fómhair nuair a bhuaigh na mná Craobh Idirmheánach Dhún na nGall tar éis dóibh na Cealla Beaga a chloí sa chluiche ceannais, 0-10 in aghaidh 0-7.  

Foireann an Chlocháin Léith a thug leo an Chraobh Shóisir ag Comórtas Peile na Gaeltachta agus is léir gur ullmhúchán maith a bhí ann mar gur bhuaigh siad Craobh Shóisir Dhún na nGall níos deireanaí sa bhliain nuair a chloíodar Na Dúnaibh, 1-11 in aghaidh 0-5. Bhí mí-ádh ar an gClochán Liath cluiche ceannais Uladh a chailliúint le haon phointe amháin ach bliain den scoth a bhí acu mar sin féin agus Craobh Mhionúir Dhún na nGall buaite ag cailíní an chumainn chomh maith. 

Gaillimh 

Bliain chrua a bhí inti d’fhoirne na Gaeltachta i nGaillimh agus gan mórán le ceiliúradh acu i bpríomhghráid na gcomórtas peile ná iomána. 

Chuaigh peileadóirí Mhaigh Cuilinn chomh fada le cluiche ceannais Chraobh Shinsir an chontae agus iad ag iarraidh an dara craobh as a chéile a thabhairt leo ach níor bhain siad barr a maitheasa amach in aghaidh Chora Finne agus chailleadar an cluiche mór le dhá phointe. 

Chuir Maigh Cuilinn tús leis an gcraobh le bua mór ar an Spidéal agus níor fheabhsaigh rudaí d’fhir Bhaile an Droichid i rith na craoibhe agus iad díbeartha ón gCraobh Shinsir nuair a chaill siad in aghaidh Naomh Micheál sna babhtaí dícháilithe, cúig bliana díreach ó bhuaigh siad an Chraobh Idirmheánach in 2018. 

D’éirigh le Naomh Anna, Leitir Móir teacht slán ó na babhtaí dícháilithe ach ní bheidh ach trí fhoireann ó Ghaeltacht Chonamara ag imirt sa Chraobh Shinsir in 2024 – Naomh Anna, Bearna agus Maigh Cuilinn. 

Bhí Oileáin Árann ag iarraidh an príomhghrád a bhaint amach den chéad uair i mbliana ach chlis orthu sna babhtaí leathcheannais den Chraobh Idirmheánach in aghaidh Chill Chonla. Beidh Micheál Breathnach arís sa Chraobh Idirmheánach an bhliain seo chugainn chomh maith tar éis dóibh cailliúint sna babhtaí ceathrú ceannais ach buaileadh buille ollmhór ar pheileadóirí na Ceathrún Rua agus iad dícháilithe don dara bliain as a chéile agus iad le bheith sa ghrád sóisir in 2024. Ar a laghad bhí dea-scéal acu agus Craobh Shóisir A an Iarthair buaite ag an gcumann chomh maith le Craobh Faoi-19 C na Gaillimhe. 

I gcraobhacha peile na mban, chlis ar Mhaigh Cuilinn agus ar Naomh Anna in aghaidh na bhfoirne a chuaigh ar aghaidh chun an chraobh a bhaint – Cill Chóirín-Cluain Bheirn i gcás Mhaigh Cuilinn sa Chraobh Shinsir agus Bóthar na Trá-Cnoc na Cathrach i gcás Naomh Anna sa Chraobh Idirmheánach. 

San iomáint, bhain Maigh Cuilinn réamhbhabhtaí ceathrú ceannais na Craoibhe Sinsir amach sular chaill siad in aghaidh an Turlaigh Mhóir ach bhí ísliú céime eile i ndán don Spidéal agus iad tite go dtí an grád sóisir do 2024. 

Maigh Eo 

Rinne Cill Chomáin ceiliúradh deireadh seachtaine na Cincíse agus craobh shóisir Chomórtas Peile na Gaeltachta tugtha leo acu ó na Méilte, an chéad uair ag fir an chumainn corn a thabhairt leo ón gComórtas. Ar Ghaoth Dobhair a fuair Cill Chomáin an ceann is fearr sa chluiche ceannais. Bhí cuma na maitheasa orthu i gCraobh Shóisir Mhaigh Eo chomh maith agus chuaigh siad chomh fada leis na babhtaí leathcheannais gan mórán stró ach is ansin a chlis orthu agus an ceann is fearr faighte ag Sruthair/Gleann Coirib orthu. 

Is sna babhtaí ceathrú ceannais den Chraobh Shinsir a chaill Béal an Mhuirthead in aghaidh Stiofánaigh Bhéal an Átha, an dream a chuaigh ar aghaidh chun an chraobh a bhuachan. Sa Chraobh Idirmheánach, theip ar Chill tSéadhna teacht amach as a ngrúpa agus bhí an scéal céanna ag Tuar Mhic Éadaigh agus ag Acaill sa Chraobh Shóisir. 

An Mhí 

D’éirigh le peileadóirí Bhulf Tón Corn an Aire a thabhairt leo as Dún na nGall i rith an tsamhraidh agus craobh shinsir Chomórtas Peile na Gaeltachta buaite ag an gcumann den dara huair riamh. Bhí cuma láidir ar fhir Bhaile Ghib i gcaitheamh an deireadh seachtaine ach cuireadh diantástáil orthu sa chluiche ceannais in aghaidh Naomh Conaill. Bhí am breise ag teastáil chun na foirne a scaradh óna chéile ach bhí na cúil a d’aimsigh an lántosach mór Fiachra Ward cinniúnach agus bua 2-7 in aghaidh 0-12 bainte amach ag Bhulf Tón. Thug an bua sna Méilte an-spreagadh dóibh agus babhtaí ceannais na craoibhe sinsir bainte amach ag Bhulf Tón arís sa bhaile ach chlis orthu sa gcluiche leathcheannais agus gan ach an t-aon phointe amháin le spáráil ag Ráth Tó orthu. 

Tar éis dóibh a bheith dícháilithe ón gCraobh Idirmheánach anuraidh, tháinig peileadóirí Chlann na nGael ar ais go láidir in 2023 agus d’éirigh leo dul chomh fada le cluiche ceannais na Craoibhe Sóisir ach is i measc na sóisear a bheidh siad arís an bhliain seo chugainn tar éis do Chill Bhríde an ceann is fearr a fháil orthu sa chluiche ceannais sin. 

I gcúrsaí iomána, níor éirigh le Clann na nGael ná Bhulf Tón teacht amach as a ngrúpaí i gcraobhacha sinsir agus idirmheánach na Mí faoi seach ach bhí dea-scéal eile ag an dá chumann i mbliana agus áit bainte amach ag Adam O’Neill (Bhulf Tón) agus Éamon Óg Ó Donnchadha (Clann na nGael) ar shárfhoirne na bliana mar aitheantas ar a ngaiscí le foirne peile agus iomána na Mí.