Deir cathaoirleach coiste Dála gur ábhar “díomá agus iontais” é an líon an-bheag oifigeach sinsearach sa státseirbhís agus sa tseirbhís phoiblí ar féidir leo oibriú trí mheán na Gaeilge.
Dúirt an Teachta Dála Aengus Ó Snodaigh gur “fíor-annamh” go mbíonn oifigigh ó ranna rialtais, eagraíochtaí stáit, comhlachtaí poiblí agus eile in ann a gcuid oibre a phlé i nGaeilge le Comhchoiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus Phobal Labhartha na Gaeilge nuair a thugtar cuireadh dóibh fianaise a thabhairt os comhair an choiste i dTeach Laighean.
Dúirt an Teachta Ó Snodaigh gur minic do ranna stáit agus comhlachtaí poiblí maíomh go bhfuiltear in ann seirbhís i nGaeilge a chur ar fáil ach “ní mar sin atá an scéal ag níos mó ná 90% díobh”, dar leis.
I dtuairisc a scríobh sé mar chuid de thuarascáil bhliantúil Choiste na Gaeilge, a foilsíodh le gairid, rinne Ó Snodaigh cáineadh ar thiomantas na státseirbhíse agus na seirbhíse poiblí don Ghaeilge.
“Is ábhar díomá agus iontas eile don Chomhchoiste agus don Roghchoiste a laghad oifigeach sinsearach sa státseirbhís agus sa tseirbhís phoiblí i gcoitinne ar féidir leo dul i mbun oibre agus idirghabhála trí mheán na Gaeilge.
“Lasmuigh d’earnáil na Gaeilge agus sna rannóga sa Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán a bhfuil an cúram i leith na Gaeilge acu, is fíor-annamh a bhíonn a leithéid ar fáil ar chor ar bith,” a dúirt Ó Snodaigh, atá ina urlabhraí Gaeilge ag Sinn Féin.
Dúirt sé go dteipeann “beagnach an uile uair” ar ranna stáit agus comhlachtaí poiblí plé a dhéanamh leis an gcoiste trí Ghaeilge, teanga oibre an choiste.
“Teipeann orthu an tiomantas sin a chomhlíonadh. Níl sé sin sásúil ná de réir na ndualgais atá orthu a chomhlíonadh faoi Achtanna na dTeangacha Oifigiúla, 2003 go 2021,” a dúirt Ó Snodaigh.
“Tá na Ranna Stáit agus na Comhlachtaí Poiblí uilig ag maíomh go poiblí…go bhfuil siad lánsásta [seirbhísí dátheangacha] a chur ar fáil. Ach i dtaithí leanúnach an Chomhchoiste agus an Roghchoiste, ó bunaíodh iad in 2016, ní mar sin atá an scéal ag níos mó ná 90% dóibh.”
De réir figiúirí a d’fhoilsigh an Rialtas anuraidh, ní gá Gaeilge a bheith ag duine ach do 0.4% de phostanna na státseirbhíse. Is é príomhchuspóir na reachtaíochta teanga nua a tugadh isteach ag deireadh 2021 gur cainteoirí líofa Gaeilge a bheidh in 20% d’earcaigh nua na seirbhíse poiblí faoin mbliain 2030.
Dúirt Ó Snodaigh freisin ina thuairisc go bhfuil an coiste “go mór faoi mhíbhuntáiste” toisc nach gcuireann Seirbhísí Thithe an Oireachtais seirbhísí tábhachtacha ar fáil i nGaeilge.
Mheas sé nach raibh Coiste na Gaeilge ag obair ar comhchéim le coistí eile a bhíonn ag feidhmiú trí Bhéarla toisc nach mbíonn na seirbhísí uile a chuirtear ar fáil do choistí ar fáil i nGaeilge.
Tá Ó Snodaigh agus Coiste na Gaeilge ag éileamh ar Cheann Comhairle na Dála go bhfostófaí “ar bhonn práinne” daoine le Gaeilge chun seirbhísí leabharlainne agus taighde, seirbhísí comhairle dlí, seirbhísí craoltóireachta agus seirbhísí caidrimh phoiblí a chur ar fáil trí Ghaeilge do chomhaltaí uile Thithe an Oireachtais.
Tá an coiste ag iarraidh go bhfostófaí na daoine cuí roimh dheireadh na bliana seo chun cothromaíocht a bhaint amach dóibh siúd a bhíonn ag obair trí mheán na Gaeilge i dTeach Laighean.
Breis is ceithre scór cruinniú ar fad a bhí ag Comhchoiste agus Roghchoiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus Phobal Labhartha na Gaeilge in 2022. D’fhoilsigh an Comhchoiste ceithre thuarascáil le linn na bliana chomh maith, ceann ar chúrsaí pleanála sa Ghaeltacht ina measc, agus labhair 174 finné os comhair an Chomhchoiste in 2022.
Fág freagra ar '‘Teipeann ar 90% d’eagrais stáit plé a dhéanamh linn i nGaeilge’ – Cathaoirleach Choiste Gaeilge an Oireachtais'