Pa Daly, Sinn Féin, Ciarraí
1. Inis dom fút féin agus an Ghaeilge
D’fhoghlaim mé Gaolainn ar dtús i Scoil na mBráithre, an Fhaiche, i dTrá Lí. Ansin, nuair a bhíomar inár gcónaí i mBaile Átha Cliath, bhí mo bhean chéile ag múineadh i nGaelscoil sa chathair agus bhímis ag dul amach chuig Club an Chonartha agus áiteanna eile le foireann na scoile agus bhímis ar fad ag labhairt na Gaolainne. Tá beirt leanaí anois againn i nGaelscoil Mhic Easmainn agus beirt eile i nGaelcholáiste Chiarraí i dTrá Lí. Bhí mé ar bhord bainistíochta an Ghaelcholáiste go dtí le déanaí.
2) Cé chomh minic atá sé i gceist agat an Ghaeilge a labhairt sa Dáil?
Labhair mé Gaolainn anois agus arís sa chomhairle contae ach beidh orm níos mó Gaolainne a labhairt chun go mbeidh mé ar mo chompord i mbun díospóireachta. Dá mbeinn ar dhuine de phainéal cainteoirí bheinn sásta go maith ach dá mbeadh diancheisteanna á gcur orm bheadh brú orm. Tá deireadh seachtaine i mBaile an Fheirtéaraigh ag teastáil go géar orm! Tá mé san oifig chéanna le Donncha Ó Laoghaire sa Dáil agus mar sin beidh neart deiseanna agam an Ghaolainn a labhairt.
3) Cad é ba mhaith leat a bhaint amach ó thaobh na Gaeilge agus na Gaeltachta de agus tú i do Theachta Dála?
Tá na rialacha mar gheall ar phleanáil ana-dhian agus tá fadhb mhór ann sa Ghaeltacht ó thaobh cead pleanála. Bhí go leor cainte i nGaeltacht Chiarraí mar gheall ar an bhfadhb seo le linn an fheachtais toghcháin. Ba cheart go mbeadh deiseanna níos mó ag muintir na Gaeltachta agus cainteoirí Gaeilge tithe a thógáil sa Ghaeltacht. Tá daoine ag iarraidh cónaí san áit arb as dóibh agus caithfear an fhadhb sin a leigheas.
Niall na Naoi bPiontaí
Bulai fir! Nach é an duine seo a rinne an dán seo a leanas…
At a match in Gníomh go Leith
I asked a local to translate
But just the anglicised version was he
able to relate
A gníomh it is five acres
Go leith makes 7.5
But maintaining English spelling
Means that the Gaelic is not. . . alive
The spelling of gneeve
It pierced me like a thorn
But there was worse than that to come
When I passed through Gattabawn
Bhí ár teanga dhúchais cosúil le
drúcht ar fud na tíre
Ach le brat an Bhéarla orainn tá na caora
Scaipithe ón Aoire
Léigh mé faoi logainm
Agus go bhfuilid dofheicthe
Agus cén fáth atá an . . . new version
Clóite in airde
The anglicised version is like
An assault upon the ears
The placenames’ truth disguised
By the Royal Engineers
No the business interests say
It is marketing and it’s nice
But the colonisers’ grip
Is a stultifying device
So we’re stuck with names like Beaufort
Snave and Newtownsandes
And I’d be the first to say
That they do sound very grand
But I’m for Lios a’ Phúca
Snámh, Maigh Mheáin agus Cathair Saidhbhín
Cill Orglan, An Gleann Gearr
Gleann Beithe agus Bealach Oisín
But look around the country
To the towns that bucked the trend
Have visitors to Port Laoise
Driven down a dead end?
Have trucks for Dún Laoghaire
Failed to catch the ferry
Or misread the road signs
And for the road to . . . Londonderry?
I’m asking councillors and management
To do what’s surely right
And the coloniser’s legacy
At last we’ll surely spite
Withstand the business interests
Ignore the greasy purse
And rid us for all time
Of this coloniser’s curse
We can see there’s been an erosion of tradition
Brian Friel called it a sort of eviction
The seanchas in Kerry we like to hold so tight
But the title of our placenames was where we lost the fight
To the empire’s engineers who came from over the waves
Now we should take action our heritage to save.