‘Tá an athbheochan ar bun agus tá ag éirí léi’ –‘Tionscnamh don Ghaeilge’ fógartha ag Uachtarán na hÉireann do 2016

Tá Uachtarán na hÉireannn, Michael D Higgins ag tabhairt faoi ‘Tionscnamh don Ghaeilge’ “chun aird an phobail a dhíriú ar chúrsaí teanga i rith na bliana seo 2016”.

D’fhógair an tUachtarán an méid sin i gCaisleán Bhaile Átha Cliath anocht agus Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge á hoscailt go hoifigiúil aige.

Dúirt sé chomh maith “nár chóir aon eagla a bheith orainn ár n-aghaidh a thabhairt ar bhealaí nua chun an teanga a mhúineadh, a fhoghlaim agus a úsáid, sa chóras oideachais agus lasmuigh de”.

Mheabhraigh sé do lucht na hArd-Fheise “gur straitéis faoi leith a bhí ag baint leis an teanga a dhíbirt ón tír”.

“Is mór an dúshlán é teanga a chur faoi chois, agus is mó an dúshlán fós é teanga a athbheochan,” a dúirt sé.

Ba údar dóchais don Uachtarán, áfách, an “dea-thoil” a bhí ag an bpobal i leith na Gaeilge agus mórtas teanga an aosa óig, go háirithe.

Dúirt sé gur léir dó agus é ag taisteal na tíre go bhfuil féinmhuinín ag daoine óga “as a dteanga dhúchais a úsáid”, bíodh siad sa Ghaeltacht nó i nGaelscoileanna na tíre.

Ba chúis dóchais dó chomh maith “an chruthaitheacht, an smaointeoireacht agus an spraoi trí Ghaeilge atá le feiceáil agus le cloisteáil gach oíche sna cláir éagsúla ar TG4 agus ar na stáisiúin eile raidió agus teilifíse”.

“Tá an athbheochan ar bun agus tá ag éirí léi, agus beidh sí ar bun go mbainfimid an sprioc amach,” a dúirt sé.

Mhaígh an tUachtarán nár chóir lagmhisneach a bheith ar phobal na Gaeilge agus an teanga, dar leis, “ag dul sa treo ceart”.

“Tá lucht na Gaeilge ag tabhairt faoin athbheochan anois lé céad caoga bliain, ach níl san am sin i saolré teanga ach faiteadh na súl, agus níor cheart díomá a bheith orainn de bharr ár n-easpa ratha go dtí seo.”

Dúirt sé gurb é an aidhm a bhí ag lucht bunaithe an Chonartha agus ceannairí an Éirí Amach ná sochaí nua a thabhairt ar an saol.

“An t-idéal a bhí acu ná sochaí Ghaelach a athchruthú a bheadh oiriúnach don phobal Éireannach agus ag a mbeadh ceangal díreach lena n-oidhreacht Ghaelach. Ba é aidhm na físe nua ná áit na bréagshochaí coilíní a líonadh.”

Chun go dtiocfaimis slán ar fad ó chuing an choilínithe chaithfí, a dúirt an tUachtarán, Éire “a athEorpú” chomh maith len í “a dhíghalldú” mar a mhol an Craoibhín.

“Ar an mbealach sin, b’fhéidir go ndruidfimis amach ó scáth na staire agus ó na bacainní éagsúla a chuireann sí romhainn, ní hamháin maidir leis an nGaeilge ach maidir leis na tréithe eile atá coitianta i measc tíortha iarchoilíneacha.”

Dúirt sé gur thug an “dul chun cinn” atá déanta ag pobal na Gaeilge sa Tuaisceart “sásamh faoi leith dó” agus mhol sé “fuinneamh” lucht na teanga ó thuaidh.

Mhol sé chomh maith na hiarrachtaí atá ar bun an teanga a chur chun cinn i measc an phobail Phrotastúnaigh ó thuaidh. “Tá fáilte roimh chách i bpobal na Gaeilge agus is féidir gach saghas “saoirse intinne” a chleachtadh, is cuma cén dúchas atá ag duine,” a dúirt an tUachtarán.

Thug an tUachtarán le fios go raibh rún aige “don bhliain stairiúil seo páirt a ghlacadh san oiread imeachtaí agus is féidir a mbeidh an Ghaeilge agus todhchaí na Gaeilge á bplé iontu”.

Glacfaidh sé páirt, a dúirt sé, in imeachtaí ina ndéanfar plé ar na cúiseanna nár éirigh den chuid is mó “le beartas an Stáit maidir leis an dátheangachas”. Tá súil aige freisin freastal ar imeachtaí ag a bpléifear “an dearcadh dearfach atá ag pobal mór na tíre i leith na teanga agus conas cur ina luí orthu í a úsáid”.

Dúirt sé go mbeadh suim ar leith aige i bplé a dhéanamh “ar an ról atá ag oifigigh shinsearacha sa státchóras ceannaireacht a thaispeáint maidir le húsáid na Gaeilge”.