Léamh maoithneach, rómánsúil Kevin Costner ar imeallchríoch Mheiriceá 

Is iad scannáin na mbuachaillí bó a dhein a chóta bán do Kevin Costner. Gan amhras thosaigh sé ar fad 34 bliain ó shin le Dances With Wolves (1990); saothar a ghnóthaigh seacht nduais Oscar, dhá cheann dó féin, ceann don scannán is fearr agus an stiúrthóir is fearr san áireamh. I gcaitheamh na mblianta d’fhill sé ar an iomaire sin go minic lena chrústa a thuilleamh: Wyatt Earp (1994), Open Range (2003) agus Hatfield & McCoys (2012). D’fhéadfaí a mhaíomh go raibh múnla scannán na mbuachaillí bó ar scannáin eile dá chuid,  Waterworld (1995) mar shampla. Le blianta anuas is é ag dul san aois (bhí sé 69 i mbliana)  agus a cháil ag teip beagán chuaigh sé ag rómhar arís; an uair seo an tsraith buachaillí bó, Yellowstone, atá lonnaithe sa lá atá inniu ann.

Seo chugainn anois é le ceann de na saothair is uaillmhianaí uaidh; cnuasach de cheithre scannán atá lonnaithe in imeallchríocha Mheiriceá  thar tréimhse dhá bhliain déag díreach roimh, agus i ndiaidh, Chogadh Cathartha na tíre. Is uaillmhianach an togra é agus an chéad rud a rithfeadh leat i ré seo na teilifíse ná canathaobh nár deineadh sraith theilifíse den chúram. Bíodh sin mar atá is dóigh liom go gcuireann an saothar seo thar a fhulaingt muid. Ina chuid iarrachtaí a bheith eipiciúil, scóipiúil éiríonn rudaí míshlachtmhar, scaipthe. In ainneoin go bhfuil breis agus trí huaire an chloig againn tá an chuma ar charachtair agus ar mhíreanna áirithe go bhfuilid á raideadh chugainn faoi dheifir. Gan amhras lena cheart a thabhairt don saothar caithfear é a mheas ina iomláine.

Tosaímid amach i nGleann San Pedro san bhliain 1859 mar a gcímid lonnaitheoirí ag pleanáil a gcuid tithe. Ní fada ina dhiaidh sin go ndéanann na Apache slad. Seoltar meascán mearaí de charachtair chugainn: baintreach le Miller, saighdiúir le Worthington, ceannaire carbhán le Wilson, trádálaí capall le Costner agus na deartháireacha fiáine díoltasacha atá sa tóir air. Iad sin agus a lán eile nach iad. Taispeántais mhaithe ón gcliar ar fad, obair foirne atá anseo gan éinne ag seasamh amach, go fóill ar aon nós. Is féidir brath ar Costner i gcónaí leis an bhfear beagfhoclach, cróga a léiriú. Ina theannta sin tá seatanna áille againn de thírdhreach iarthar Mheiriceá.

Déantar iarracht scéal na mbundúchasach a chniotáil le scéal na lonnaitheoirí. Ábhar goilliúnach é seo agus mhothaíos ar uairibh go raibh a scéal in áit na leathphingine. Bhíothas ag iarraidh an t-éileamh a shásamh agus an cáineadh a sheachaint.

Taibhsíodh dom nach raibh an saothar tíriúil, réalaíoch a dhóthain, cuimhním ar an tsraith iontach sin Lonesome Dove (1989). Lena chois sin tá an saothar ábhairín ró-rómánsúil agus maoithneach; ceol spreagúil ag tionlacan seatanna teanna do chuntanóis agus a leithéid. Is léir go bhfuil Costner gafa leis an laochas agus an miotas a bhaineann leis an tréimhse seo i stair Mheiriceá; ní fhágann sin gur saothar stuifiúil é seo. An rud ab aite ná gur chríochnaigh an scannán seo le míreanna ón dara gála, tréiléar a bhí ann i ndáiríre, amhail is nach raibh an saothar a bhí feicthe againn mealltach a dhóthain le sinn a choimeád, caitheadh sin a mhealladh le blúirín den mhéid atá le teacht.