Glacadh ‘go ginearálta’ le gach a raibh i gComhaontú Chill Rímhinn – Peter Hain

Bhí glacadh “go ginearálta” le gach a raibh i gComhaontú Chill Rímhinn, dar le hiar-Státrúnaí an Tuaiscirt, Peter Hain.

Bhí Hain ag tagairt d’áiteamh an iarAire Cultúir Edwin Poots nár aontaigh a pháirtí, an DUP, riamh le hAcht Gaeilge a thabhairt isteach, ainneoin gealltanas a bheith i gComhaontú Chill Rímhinn go ndéanfaí a leithéid.

Ag labhairt dó ar an gclár The Nolan Show ar BBC Raidió Uladh inné, dúirt Hain gur aontaíodh an Comhaontú agus a raibh ann “mar phacáiste”.

Dúirt Poots ar an gclár céanna Dé Máirt gur “socrú dá gcuid féin” idir ceannaire Shinn Féin, Gerry Adams, agus iarPhríomh-Aire na Breataine, Tony Blair, a bhí sa ghealltanas Acht Gaeilge a thabhairt isteach.

Tráthnóna inné, chuir Hain tvuít amach inar thacaigh sé féin leis an éileamh go dtabharfaí Acht Gaeilge isteach.

My view: should be Irish Language Act albeit initially modest as in Wales where the language subsequently grew substantially & consensually https://t.co/1Vg4Cqkc9K

— Peter Hain (@PeterHain) 18 Eanáir 2017

Dúirt Poots gur cuireadh isteach an gealltanas faoin Acht “ag an nóiméad deireanach”.

“We never, ever, ever, agreed to an Irish Language Act. Tony Blair done a deal with Gerry Adams and that is a matter between Tony Blair and Gerry Adams. We never signed up to an Irish Language Act,” a mhaígh Poots.

Bhí Peter Hain ina Státrúnaí nuair a síníodh Comhaontú Chill Rímhinn agus mhaígh sé gur glacadh leis an gcomhaontú sin mar “phacáiste iomlán”.

“Uaireanta, bíonn cáipéis agat ina bhfuil na mílte focal agus cé nach n-aontódh gach duine 100% le líne amháin ann, glactar go ginearálta le gach a bhfuil inti, agus is mar sin a dhéantar dul chun cinn.

“Tuigeann cách gur mar sin a oibríonn cúrsaí polaitíochta i dTuaisceart Éireann. Ba é an rud ba thábhachtaí faoi Chill Rímhinn ná gur éirigh leis an próiseas ar fad a bhogadh chun tosaigh,” a dúirt Hain.

Luaitear Acht Gaeilge go sonrach faoin gceannteideal ‘Cearta an Duine, Comhionannas, Íospartaigh agus Ceisteanna eile’ i gComhaontú Chill Rímhinn.

“Tabharfaidh an Rialtas Acht Gaeilge isteach bunaithe ar thaithí na Breataine Bige agus na hÉireann agus oibreoidh i gcomhar leis an bhFeidhmeannas nuathofa le forbairt na Gaeilge a chur chun cinn agus a chosaint,” a scríobhadh sa Chomhaontú a shínigh an DUP in 2006.

Mhaígh Poots gur “beart mímhacánta” a bhí in obair Adams agus Blair an tAcht Gaeilge a chur isteach sa Chomhaontú agus nár aontaigh an DUP riamh leis.

Dúirt Conradh na Gaeilge le Tuairisc.ie nach raibh aon bhunús le ráiteas Poots.

“Nuair a dhaingnigh an DUP an comhaontú sin mar aon leis na páirtithe eile agus an dá rialtas, is é an comhaontú san iomlán a dhaingnigh siad.

“Is mar gheall ar na coimitmintí a tugadh maidir leis an Ghaeilge i gCill Rímhinn go ndearna Poots, agus é ina Aire Cultúir ag an am, comhairliúchán ar reachtaíocht don Ghaeilge in 2007. Murach tuiscint shoiléir maidir le dualgais agus seasamh a pháirtí ar cheist an Achta, ní rachadh siad i mbun comhairliúcháin ar an cheist,” a dúirt Pádraig Ó Tiarnaigh, Feidhmeannach Cosanta Teanga agus Ionadaíochta an Chonartha.

Dúirt sé go bhfuil sé “náireach” go bhfuil an DUP “ag iarraidh dul siar” ar na gealltanais a tugadh i gComhaontú Chill Rímhinn “mar sheift toghchánaíochta”.