‘Bhraithinn brónach nach raibh sí agam’ – an t-údar Louise O’Neill ag foghlaim na Gaeilge

Tá tús curtha ag an údar aitheanta Louise O’Neill le cúrsa Gaeilge ar líne agus “náire” uirthi nach raibh sí in ann an teanga a labhairt ar a laethanta saoire sa Ghaeltacht le linn an tsamhraidh.

Thosaigh údar iomráiteach Asking For It, ar foilsíodh a cúigiú húrscéal le déanaí, ar chúrsa Gaeilge de chuid Gaelchultúr coicís ó shin agus í ag súil “go mór” le bheith in ann “comhrá a dhéanamh” sa teanga.

Ag labhairt di le Tuairisc.ie, dúirt O’Neill, arb as Cloich na Coillte in Iarthar Chorcaí di, gur tháinig sí fríd an “gnáthchóras oideachais” in Éirinn, a d’fhág nach raibh ar a cumas “comhrá bunúsach a dhéanamh i nGaeilge”.

“Ní raibh an Ghaeilge riamh i measc na n-ábhar is fearr agam, i gcomparáid le Béarla, Stair, Drámaíocht, abair.

“D’éirigh go maith liom san Ardteist mar gur fhoghlaim mé rudaí de ghlanmheabhair agus go raibh mé in ann iad a thabhairt chun cuimhne le linn na scrúduithe ach ní fhéadfá a rá go raibh aon líofacht agam sa teanga ná aon chumas agam comhrá bunúsach fiú a dhéanamh i nGaeilge.”

Ag fágáil na scoile di, “údar faoisimh” a bhí ann do O’Neill nach mbeadh uirthi an Ghaeilge a labhairt arís, a dúirt sí.

“Ní raibh aiféala orm faoi sin go dtí blianta ina dhiaidh sin. Bhí mé tamall de bhlianta i mo chónaí i Nua-Eabhrac, agus is minic a cuireadh an cheist orm an raibh Gaeilge ar mo thoil agam agus b’éigean dom a rá nach raibh. Bhraithinn brónach faoi.”

Dúirt O’Neill, ar bronnadh go leor gradam litríochta uirthi ó foilsíodh a céad úrscéal in 2014, gur mhothaigh sí “ar leataobh” nuair a bhíodh a deirfiúr, múinteoir bunscoile, agus a hathair, a raibh suim sa teanga aige, ag labhairt i nGaeilge le chéile.

Pléann O’Neill le téamaí leithéidí íomhá cholainne, neamhord itheacháin, éigniú agus mí-úsáid ghnéasach ina cuid leabhar.

Dúirt sí gur músclaíodh a suim sa teanga in athuair agus í ag gabháil dá húrscéal is déanaí After the Silence, scéal atá suite ar oileán Gaeltachta.

“Tá an scéal suite ar oileán Gaeltachta amach ó chósta an iarthair agus bhí mé iarraidh go mbeadh nathanna Gaeilge fite fuaite go nádúrtha fríd an leabhar.

“Fuair mé an-chúnamh le frásaí agus nathanna Gaeilge ó Thraolach Ó Buachalla, cara maith liom ar cainteoir dúchais é, agus ba ghnách leis teachtaireachtaí glóir a chur chugam ar WhatsApp ina dtugadh sé míniú ar na moltaí a bhí aige. Bhí an Ghaeilge chomh ceolmhar mealltach sin,” a deir an t-údar.

Nuair a chuaigh O’Neill chun na Gaeltachta ar laethanta saoire níos túisce i mbliana bheartaigh sí tabhairt faoin Ghaeilge a fhoghlaim arís.

“Rinneamar go leor taistil i gCiarraí agus i gCorcaigh i mbliana agus chaith muid sealanna sa Daingean, ar Oileán Cléire, agus i Múscraí in iarthar Chorcaí.

“Bhí náire orm nuair nach raibh mé in ann Gaeilge a labhairt le muintir na háite agus bheartaigh mé cúrsa a dhéanamh,” a dúirt sí.

Agus a céad rang Gaeilge ar an ardán Zoom déanta ag an údar le Gaelchultúr, dúirt O’Neill go bhfuil sí ag baint an-sult as an teanga a fhoghlaim ar bhealach atá “pléisiúrtha agus sóisialta”.

“Tá go leor againn a bhfuil cuimhní pianmhara acu faoin modh coinníollach nó faoi ghnéithe eile den churaclam Gaeilge ar scoil agus tá sé iontach a bheith i rang, a bhfuil eachtrannaigh agus daoine de gach cineál ann ag iarraidh an teanga a fhoghlaim agus iad meallta i dtreo na Gaeilge ag an sean-nós nó an ceol traidisiúnta.”

Dúirt O’Neill go mbeadh sí “sásta” faoi dheireadh an chúrsa dá mbeadh sí in ann “comhrá bunúsach a dhéanamh i nGaeilge”.

“Ba mhaith liom an teanga a labhairt, fiú comhrá simplí a bheith agam i nGaeilge. Tá machnamh á dhéanamh agam den chéad uair b’fhéidir ar m’fhéiniúlacht, orm féin mar Éireannach, ar an nGaeilge, ar an gcultúr agus ar cad is brí leis sin ar fad?

“Bheadh sé an-bhrónach dá gcaillfimis an Ghaeilge amach anseo,” a dúirt Louise O’Neill.