An Claiḋeaṁ Soluis cothrom an ama seo (3 Iúil 1915)

Iúil 3,                           1915                           An Claidheamh                           3

Bíodh Ciall Againn

An Gael ó Albain nó ó Mheiriceá, abair, a thiocfadh i láthair na hArd-Fheise, mheasfadh sé amanna óna faobhraí is a bhíonn sinn chun a chéile nach ag troid le Gaill is mian linn a bheith ach le Gaeil. Bíonn drochamhras againn ar a chéile. Bíonn drochmheas againn ar a chéile, bíonn cainteanna suaracha á ndéanamh againn faoina cheile. Tuigimid go maith go bhfuilimid ar fad dílis don Ghaeilge ach bíonn pointí eile thar an dílse ag cur isteach orainn. Faigheann na pointí seo greim ar ár n-aigne agus de réir mar a fhaigheann siadsan greim orainn, lagann an pointe mór a ghreim. Ní féidir linn teacht le chéile ar na pointí beaga agus ní chuirimid go tréan le chéile sa rud is tábhachtaí ar fad. Is ar mhaithe le hÉirinn atáimid ar fad ag obair, is cuma cén tuairim polaitíochta atá againn.

Tá sé curtha romhainn againn an Ghaeilge a shábháil, agus an gléas oideachais a dhéanamh Gaelach agus feiliúnach dúinn féin. Nuair a bheidh an méid sin déanta againn, beidh an bhunchloch curtha againn. Ar an mbunchloch sin a thógfar an náisiún nua. Gach aon dream atá dílis don náisiún, cuideoidh siad linn san obair agus ní miste dúinn glacadh lena gcabhair. Ba mhór an éagóir ar Éirinn gan glacadh lena gcabhair.

Is iomaí saghas náisiún atá ann, ach ní gá dúinne sa Chonradh bacadh le haon cheisteanna den saghas sin. Is é ár ngnó an náisiún a dhéanamh Gaelach. Sin é ár ndualgas, agus ná déanaimis faillí ann. Dá Ghaelaí an náisiún, is amhlaidh is treise agus is láidre an stát a bheidh againn ar ball. Creidimse go mb’fhearr d’Éire saoirse iomlán, ó Aill na Míreann amach go dtí na ceithre tonnta.

Bheifeása sásta, b’fhéidir, le rialtas a bheith faoi scáth Shasana. Táimid beirt go dian i gcoinne an Ghalldachais agus tá rún daingean smacht Gall ar aigne an phobail Éireannaigh a chur ar neamhní. Táimid ar aon aigne gurb iad an Ghaeilge agus an t-oideachas Gaelach a bhrisfidh an smacht sin. Dírímis ár ndeart ar an smacht úd go mbristear é agus seasaimis guala ar ghualainn le chéile go mbeadh ár ngnó déanta. Ní naimhde dá chéile sinne ach cairde cogaidh agus cairde buana. Is leor sin mar aontacht. Bíodh do rogha polaitíocht agatsa. Beidh mo rogha féin agamsa.

Nuair a dúirt an tAthair Peadar fadó go raibh lámh Dé in obair na Gaeilge, b’fhacthas dó go raibh bunchloch an náisiúin á cur againn. Is mór an obair bunchloch náisiúin a chur. Is éigean í a chur go domhain daingean. Ní mór an talamh a thochailt agus an chloch a shuí ar an leac. Ní féidir áras buan a thógáil gan bunchloch mhaith a chur i dtosach. Na daoine a cheapann a mhalairt, níl aon chiall acu. Na daoine a shantaíonn saoirse agus nach dtugann cúnamh dúinn, tá dul amú mór orthu. Ba mhór an chabhair don Ghaeilge an tsaoirse. Tá beagán slí agus saoirse dúinn mar a táimid. Tig linn a bheith ag dul ar aghaidh leis an obair. Na daoine nach fiú leo cuidiú linn anois, ní chuideoidh siad linn ar ball. Rachaimid ar aghaidh gan a gcabhair.

Is léir dúinn, mar ba léir don Athair Peadar, nach mbeidh tosach ag aon dream orainn. Ní lagann ár n-obair an pholaitíocht, mura polaitíocht bhréige í. Is amhlaidh a neartaíonn gluaiseacht na Gaeilge an pholaitíocht Ghaelach. Dá dtuigeadh lucht polaitíochta an méid sin, ní bheidís drochamhrasach inár dtaobh. Dá mbeadh aigne an phobail gan a bheith faoi smacht an Ghalldachais, b’fhurasta smacht Gall a bhriseadh ar fad. Is é ár ngnó smacht an Ghalldachais a bhogadh agus a bhriseadh. Is mór agus is riachtanach an gnó é. Tá greim an Ghalldachais bogtha go maith againn cheana féin. Is iomaí creachadh a bhaineamar as an nGalldachas, agus bainfimid gleo nach ceol as go fóill.

Obair mhall righin is ea ár n-obair agus is iad an dream foighneach fulannach a leanann dó. Níl an fothrom agus an clú ag gabhail linn a théann le gluaiseachtaí eile agus níl an meas orainn a bhíonn ar lucht polaitíochta. Rud bréige is ea an fothrom agus ní meas buan a bhíonn air. Bíodh meas againn orainn féin agus ar a cheile agus ar ár ngnó agus seasfaidh an meas sin go maith dúinn. Ní gá dúinn tosach a thabhairt d’aon dream, ná a bheith go cúthaileach rompu. Sinn Féin an dream is Gaelaí in Éirinn. Ná ligimis don méid sin dul i ndearmad orainn. Bíodh meas againn orainn féin dá réir agus coinnímis ár gcumann láidir agus neamhspleách. Ná cuirimis faoi scáth nó faoi smacht aon chumainn eile é. Is féidir linn seasamh ar ár mboinn féin.

Tá gustal agus gontacht ár ndóthain againn chun ár n-obair a chur i gcrích. “Cé a deir go bhfuil an tseantroid thart, go bhfuil ár spiorad cloíte?” Is mór an dul amú a bheadh ar an té a déarfadh a leithéid má dhéanaimid obair i ngach áit agus i ngach bealach arbh fhéidir linn, beidh aird ar ár gcaint thar mar atá. Caint gan éifeacht is ea an chaint a bhíonn ag daoine nach ndéanann aon obair chun a gcomhairle féin a chur i ngníomh.

Beagán bliain ó shin bhíodh an tír ag pléascadh gáire faoi lucht na “rún”. Dá gcloífeadh an Conradh leis na “rúin” agus gan aon ghnó ná troid a dhéanamh, bheimis inár staicín áiféise go díreach mar a bhí dream polaitíochta tamall ó shin. Is fearr dúinn féin an gnó agus an gáire a dhéanamh agus gan ligean d’aon dream a bheith ag gáire fúinn.

Ná bíodh eagla ná ceann faoi orainn. Ní beag é ár slua agus ní slua gan misneach gan stuaim é.

“Tá foireann nach gcuirfear ar gcúl
Ag druidim le ciumhais na Sionainne
Nuair a thiocfas an fhoireann thar abhainn
Is deimhin go bplancfam Whigeanna.”