‘Ní féidir linn balla cosanta a chur trasna na Meánmhara’

Cén fáth a bhfuil ardú chomh mór sin tagtha ar líon na n-imirceach atá ag triall ar an Eoraip?

Tháinig 340,000 dídeanaí nó imirceach go dtí an Eoraip sa tréimhse idir mí Eanáir agus mí Iúil na bliana 2015, i gcomparáid le 123,500 sa tréimhse chéanna i 2014. Is annamh nach gcloisimid rud éigin ar an nuacht faoi ghéarchéim na ndídeanaithe sa Ghréig nó áit éigin san Eoraip, agus tá an scéal ag dul in olcas i gcaitheamh an ama.

Ach chuir an pictiúr den pháistín beag ón tSiria – Aylan Kurdi, trí bliana d’aois – a fuarthas báite ar thrá ar oileán Kos na Gréige, uafás agus alltacht ar an domhan mór.

Cé go bhfuil Éire i bhfad ó cheartlár na trioblóide, tá sárobair déanta ag an tSeirbhís Chabhlaigh ag teacht chun fóirithinte ar dhídeanaithe ón Meánmhuir. Tá timpeall 2,000 dídeanaí sábháilte ag an tSeirbhís ó thosnaigh siad ar a saothar sa Mheánmhuir i mí na Bealtaine. Tá turas críochnaithe ag an LÉ Eithne agus tá an LÉ Niamh fós ar dualgas amach ó chósta na Libia.

Ag tús mhí Lúnasa, rinne criú an LÉ Niamh gaisce dochreidte nuair a thángadar ar long bheag agus tuairim is 700 duine i mullach a chéile inti. Níor thúisce an tarrtháil tosnaithe acu nó chas an long uirthi féin agus d’imigh sí go tóin poill. Bhí 30 soicind ag captaen na loinge plean a chur i bhfeidhm sara gcaillfí na céadta. D’éirigh leo 367 daoine a tharrtháil sa deireadh ach mo léan go bhfuair níos mó ná 200 bás sa chúpla nóiméad céanna. “Is míorúilt í… gur éirigh leis an tSeirbhís Chabhlaigh an méid sin daoine a tharrtháil an t-am sin,” a dúirt an saineolaí slándála Tom Clonan.

Tá neart de na teifigh ag éalú ón gcogadh cathartha sa tSiria. Ó thús an chogaidh i 2011, maraíodh idir 220,000 agus 330,000 duine agus 4,000,000 eile ar a laghad cláraithe mar theifigh dar leis an UN. Tá an t-uafás dídeanaithe ón tSiria sa Tuirc, san Iordáin agus sa Liobáin cheana, ach de réir a chéile, tá níos mó acu ag teacht i dtír san Eoraip. Chomh maith leis sin, tá dídeanaithe ag teitheadh ó na cogaí cathartha san Iaráic agus sa Libia agus ón léigear i nGasa na Palaistíne.

Tá na hinstitúidí Stáit trína chéile sa Libia ó baineadh a chumhacht de Gaddafi i 2011. Mar sin, níl aon údarás sa tír chun smacht a chur ar na dídeanaithe atá ag teitheadh ón Aifric agus ón Meán-Oirthear ina slaoda. Níl aon amhras ach gurb as an Libia atá an chuid is mó de na seanlonga contúirteacha atá dubh le daoine á gcur amach.

Más ‘dídeanaithe’ na daoine sin, tá neart ‘imirceach’ i gceist freisin, má ghlacaimid leis go bhfuil dídeanaithe ag teitheadh agus go bhfuil imircigh ag déanamh rogha saol níos fearr a lorg. Is ceist chonspóideach í cén téarma is ceart a úsáid, fiú.

Tá formhór na cainte faoin ngéarchéim imirceach seo dírithe ar an áit a bhfuillimid chun na daoine seo a lonnú nó ar an gcaoi a bhfuillimid chun stop a chur leo teacht inár dtreo. Is beag anailís a dhéantar ar an gcúis a bhfuil an saol chomh holc sin go bhfuil na mílte réidh le slán a fhágáil ag a dtíortha dúchais agus tabhairt faoi aistear marfach ar thóir saoil nua san Eoraip.

Is é an domhandú an phríomhchúis leis an méadú ar an inimirce san Eoraip, dar leis an eacnamaí, Dan O’Brien. Bogadh daoine ó thus ama i dtreo an tsaibhris, agus de bharr na teicneolaíochta agus thionchar an idirlín, tá an domhan ag éirí níos lú agus níos éasca a thaisteal, lá i ndiaidh lae. Ciallaíonn an domhandú go bhfuil earraí agus seirbhísí costasacha á lorg againn ón tríú domhan ach nuair a leanann pobal na dtíortha sin, ní mó ná sásta a bhímid.

Is léir nach féidir an dá thrá a fhreastal.

Is féidir sconsaí a thógáil ar theorainneacha mar a rinneadh idir an Tuirc agus an Ghréig agus an Bhulgáir agus mar atá á dhéanamh ag an Ungáir faoi láthair. Ach ní féidir leis an domhan leanúint leis an neamhionannas atá ag mealladh na mílte i dtreo an iarthair.

Ní féidir linn balla cosanta a chur trasna na Meánmhara.